Europak kerik gabe egon nahi du. Hori islatzen dute herrialde guztiak onartuta dauden araudi etengabeek; izan ere, leku publikoetan erretzea debekatzen ari dira, hala nola parkeetan, terrazetan edo hondartzetan, baita paketeak garestituz edo salmenta mugatuz ere, datozen urteetan kontsumitzaileen kopurua pixkanaka murrizteko.
Belgika izan da gai horretan esku hartu duen azken herrialdea, joan den astean tabakoaren aurkako lege bat onartu baitzuen, “tabakorik gabeko belaunaldi bat” lortzeko helburuarekin. Izan ere, 2028an kontsumoa % 10era eta 2040an % 5era murriztu nahi du.
Horretarako, apirilaren 1etik aurrera neurri sorta bat jarriko du martxan. Alde batetik, debekatuta egongo da 400 metro karratu baino gehiagoko azalera duten supermerkatuetan, azoketan eta jaialdietan tabakoa eta suzedaneoak saltzea. Eta salmenta baimentzen den lekuetan ezingo da salgaia erakutsi.
Bestalde, isunak gogortu egingo dira betetzen ez badira, eta saltzaileek nortasun agiria eskatu beharko diete 25 urte baino gutxiago dituztela ematen duten bezeroei. Hala ere, tabakoa erosteko legezko gutxieneko adina 18 urtekoa izango da. Gainera, urtarrilaren 1etik aurrera, zigarreten prezioa % 25 igo zen, kontsumitzaile berrientzat erakargarritasun gutxiago izateko.
Frantziaren kasuan, duela hilabete batzuk paketeen prezioa 12 eurora igotzea erabaki zuen, eta neurri hori datorren urtean hasiko da aplikatzen. Gainera, 2024ko lehen seihilekorako, lau urteko iraupena duen tabakoaren aurkako planak eskoletan eta herrialde osoko jabetza publikoko baso eta berdeguneetan erretzea debekatuko du. Aldameneko Portugal herrialdeak martxan jarriko dituen neurrien antzekoak dira. Herrialde horrek tabakoaren aurkako legea gogortuko du, ikastetxeen inguruetan eta estalitako terrazetan erretzea debekatuta. Era berean, salmenta guneak eta tabako berotua murriztuko ditu, hemendik 2040ra bitartean kerik gabeko belaunaldia izateko helburuarekin.
Erradikalagoak dira Erresuma Batuak hartzen dituen neurriak, tabakoaren kontsumoan belaunaldien arteko erreleboa saihestu nahi baitu. Hau da, erretzaile berririk ez egotea. Joan den abenduan Zeelanda Berriak bultzatu zuen arau baten urratsak jarraituz, zeinaren arabera 2009ko urtarrilaren 1etik aurrera jaiotako pertsonek ez duten tabakoa erosteko baimenik izango, Rishi Sunak Erresuma Batuko lehen ministroak antzeko lege bat nahi du Erresuma Baturako.
Tabakoaren aurkako bide-orriaren azpian, zigarroak erostea legezkoa ez den adina urtero igoko litzateke pixkanaka. Horrela, 2027an, proposamen hori egin zen urtean, 14 urtetik beherako britainiarrek ezin izango zuten tabakorik erosi, 2028an 15ekoek… eta horrela hurrenez hurren. Gainera, Erresuma Batuko Gobernuak erabilera bakarreko lurrungailuak debekatzea erabaki du, gazte britainiarren artean gailu horiekiko mendekotasuna desagerrarazteko eta adingabeen osasuna babesteko.
Tabakoaren aurkako plana
Inguruko herrialdeek tabakismoa amaitzeko bide-orria markatu dute dagoeneko. Eta orain Espainiako Estatuaren txanda izango da zigarroei mugak jartzeko hartu beharreko neurriak erabakitzeko. Osasun Ministerioa erkidegoekin bildu zen joan den astean tabakoaren aurkako legea onartu arte urratsak ematen saiatzeko, baina azkenean denbora gehiago eman zuten Monica Garciaren ministerioak proposatutako plana sakonago aztertu eta azken erabakia hartzeko.
Araudi horrek aurreikusten dituen neurrien artean, “aire zabaleko gune komunitario eta sozial jakin batzuetan” erretzea eta lurruntzea debekatzea eta horien prezioa igotzea legoke. Garcíak zuzentzen duen sailaren asmoa da “emisiorik gabeko espazio horiek handitzen jarraitzea, erretzailea ez den pertsona batek bere egunerokoa egin dezan, bere burua arriskuan jarri gabe”. Planaren xedeak honako hauek dira: “tabakoaren eta horrekin lotutako produktuen kontsumoaren hasiera prebenitzea; tabakismoa uztea sustatzea eta erretzeari uzteko laguntza erraztea; espazio publiko eta pribatuetan tabakoaren eta lotutako produktuen emisioekiko ingurumen-esposizioa murriztea eta aztarna ekologikoa murriztea; tabakismoaren kontrolean ikerketa aplikatua eta monitorizazioa sustatzea eta, azkenik, koordinazioa eta aliantzak ezartzea sustatzea”.
Horrela, Espainiako Gobernuak bat egin nahi du espazio publikoetan erretzea debekatuta duten herrialdeen zerrendarekin. Hala ere, arau horiek ez dira berriak, pandemian zehar hainbat neurri hartu baitziren, terrazetan erretzeko debekua barne.
Horrela, kontsumitzaileen kopurua murriztea eta belaunaldi berriak tabakoaren mundura hurbiltzea saihestea da helburua. Gaur egun, Estatuko 16 urtetik gorako biztanleen % 17k egunero erretzen du, Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) jasotzen duenez. Erronka erretzaileen % 5en helburua lortzea bada ere, oraindik urrun dagoen zifra, datuak nabarmen murriztu dira azken hamarkadan. 2009an, lau pertsonatik batek baino gehiagok erretzen zuen Estatuan. Hala ere, bi urte geroago tasa ia bi puntu jaitsi zen, taberna, jatetxe eta diskoteken barruan erretzea debekatzen duen araua indarrean sartzearekin batera.
Zehaztapenak
Horregatik, mundu osoko herrialdeak beren salmenta, kontsumoa eta prezioa murrizteko neurrietan jartzen ari dira arreta. Izan ere, OMEren datuen arabera, tabakoak 8,7 milioi pertsona hiltzen ditu mundu osoan. Gainera, gobernuak neurriak ezartzen ari dira ez-erretzaileak kontsumitzaileen ketik babesteko. Izan ere, zifrek agerian uzten dute ke hori arnasten duten pertsonen osasunean duten eragina: 1,3 milioi pertsona inguru hiltzen dira urtero besteen tabako-kearen ondorioz.
Ildo horretan, “besteren tabako-kearen eraginpean dauden pertsonek bihotzeko gaixotasunek, istripu zerebrobaskularrek, arnas gaixotasunek, 2 motako diabetesek eta minbiziek hiltzeko arriskua dute”, adierazi du OMEk. Horregatik, herrialdeak neurri zorrotzak hartzen ari dira kerik gabeko mundu baterantz.