Kategoria: Uncategorized

Txinako segurtasun lege berriak kolonia-ohia zigortu eta politikoki isolatu nahi du, eta dagoeneko erantzuna eragin du

UNAI GANDARIAS /2020-05-29/ Hong Kong, edo, hobeto esanda, “Txinako Herri Errepublikako Hong Kongeko Eskualde Administratibo Berezia” Britainiar Inperioaren zati izan zen, 1997an kolonia Txinara pasa zen arte, baldintza batekin: koloniatik kanpo zegoenak bere sistema ekonomiko eta politikoa mantentzea, ‘Herrialde bat, bi sistema’ premisarekin. Hong Kongek merkatu libreko sistemari eta botere banaketari eutsi dio, ‘Estatu kapitalismoak’ zuzentzen duen Asiako erraldoi baten barruan.

Gauzak horrela, tirabirak ziurtatuta zeuden. Asiako finantza gune nagusietako bat bihurtua, Hondurasko lurraldeak ez zituen Pekingo adarrak gehiegi nabaritzen bere lurraldean. Alderantziz, kontinenteko buruzagi komunistak Hong Kongen estatusaz baliatzen ziren ondasunen eta kapitalen merkataritzarako.

Baina Pekinek, munduko potentzia hegemoniko bihurtzeko bere estrategian, Hong Kongen punturik ahulenetako bat zuen, munduari bere lotsak erakusten zizkiona.

Pekinen eta Washingtonen arteko merkataritza talkaren eta tentsio militarraren ondorioz, Txinak, ‘Euritakoen iraultza’ gaiztotutik abiatuta, “Botere absolutua nahi du hongkoniar lurraldean” eta AEBek ‘edozer’ egin dezakete hori eragotzi eta zauria irekita mantentzeagatik.

ESTRADIZIO LEGEA

Iaz, Hong Kongek gobernatzen duen Pekingo gobernu txotxongiloak estradizioaren lege proiektua onartu zuen. Hong Kongeko 19 urteko gazte bati 20 urteko neska-laguna hiltzea leporatu zioten, Taiwanen oporretan zeudela, 2018ko otsailean. Honaino zuzen jo dezake, baina neurriak sakonera karga bat zuen hongkondar oposiziogileentzat.

Herrialde baten barruan, Hong Kongek bere estradizio hitzarmenak ezartzeko gaitasuna zuen. Eta Pekinek proposatutakoa onartuz gero, kolonia ohiaren herritarrak atxiloketa arbitrarioen beldur ziren, justizia kontinentalaren aurrean jartzeko.
Protestak lehertu ziren, eta hasiera batean ‘aterkien’ antzekoak ziren. Masiboak izan ziren, eta Carrie Lam gobernuburuari besoa tolestu zioten, erretiratzera behartuz.

Baina kaleko jendearekin aukera ona zen haratago joateko, eta manifestazioak bortitzak bihurtu ziren. Geziak jaurtitzen ari zen arkulari baten irudiak munduari bira eman zion, bandalismo ekintzak aurpegiratu zituzten herritarrak ere basatiki erasotuak izan zirelarik.

Protesta, ekintza-errepresio dinamika batean degeneratu zen, honen ondoren, askok, hongkondarrak zein polizia, kolonia ohiaren mugetatik haratago zihoan liskar baterako erabiltzen ikusi zituztelarik.

SEGURTASUN LEGEA

Joan den astean, Xi Jinping buruzagi txinatarra Herri Asanblea Nazionalera heldu zen.
Xik 2017an PCch kongresuan egin zuen iragarpena, non 2049 jartzen zuen Txina munduko liderra izateko data bezala, berrogeialdian sartu dela dirudi. Eta pandemia ureztatzen duen krisi ekonomikoa ere ez zen baikortasuna saltzeko modukoa. Batez ere, langabeziak gogor hozka egin diolako Txinako sistema ekonomikoari.

Hain da horrela, ezen Pekinek oraingoan ez baitu hazkunderako helbururik ere finkatu, ohi bezala. Beraz, batzar honetako neurri nagusia ezin zen Hong Kong izan. Baita historiako lehen kode zibilaren onarpenaren gainetik ere.

Txinako legegileak ‘Segurtasun Legea’ onartu du, oposizioko mugimendu hongkondarrak isolatzeko, Pekinen aurkako “edozein traizio, sezesio, sedizio eta subertsio ekintza” zigortuz, baita “Estatuko sekretuak lapurtzea eta atzerriko erakunde politikoek Hong Kongen jarduerak antolatzea” ere.

Txinako Gobernuak disidentziaren nazioarteko loturak eragotzi eta bakartu nahi ditu, Hong Kongekiko duen politika zalantzan jartzeko saiakera guztiak zigortzeaz gain. Eta dena onddoek protesta egitera joango zirela jakinda.

Hala iragarri zuen kaleetan polizia handi batek, baina ezin izan du berriro protesta egitea eragotzi. Hong Kong jada ez da autonomoa Eta protesta berriaren erdian, AEB fitxa mugitzen ari zen berriro. Washingtonek baldintza ekonomiko onuragarriak ematen dizkio Hong Kongi, Pekingo erregimenarekiko autonomia mantentzeari lotuta. Prozesua hasteko, Estatu Departamentuak ziurtatuko du ez dagoela behar besteko autonomiarik eta Kongresuak bertan behera utziko duela lehentasunezko tratu ekonomikoa.

LEHEN BALDINTZA EMAN DA

Horrek Hong Kongek nazioarteko transakzioetan duen paper garrantzitsuari amaiera eman liezaioke, lurralde horretako baldintza bereziak inbertsioetarako merkataritza-plataforma gisa erabiltzen baitituzte. Eta Txinako erregimenaren eta mundu kapitalistaren arteko bitartekari lana amaituko zuen. Milaka milioi daude jokoan. Baina kalearen eta ekonomiaren presioa nahikoa izango al da Pekin atzera egiteko? Oraingoz, Xik sendo jarraitzen du aurreranzko ihesaldian.

UNAI GANDARIAS /2020-05-29/ Covid-19 gaitzaren pandemiak osasunean eta osasun zerbitzuetan dituen ondorioak dira Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) herritarren kezka nagusia (%62,5), egoera ekonomikoaren (%38,9) eta langabeziaren (%37,5) aurretik. Gainera, osasuna eta osasun zerbitzuak lehan aldiz sartu dira EAEko lehenengo bost arazo nagusien multzoan (%18), lan baldintzen eta klase politikoaren (%14,1na) aurretik.

Deustuko Unibertsiteak lantzen duen Deustobarometro Sozialaren 14. edizioan bildutako datuak dira. Unibertsitate bilbotarrak ostiral honetan argitaratu ditu inkestaren emaitzak, http://barometrosocial.deusto.es/ web orrian, eta euskal gizartearen informazio sozial, ekonomiko eta politiko berria eman du, koronabirusaren testuinguruan.

Horrela, besteak beste, EAEko herritarren %61ek aitortu du covid-19ak eragin txarra izan duela bere etxeko ekonomian, eta herenak uste du eragin hori iraunkorra izango dela.

Gainera, konfinamenduan zehar lanean jarraitu dutenen %40k dio lan zama handiagoa izan duela eta lan baldintzak negoziatzeko ahalmena galdu duela.

Ildo horretan, herritarren %54 telelana orokortzearen aldekoak da, produktibitatea areagotu eta norberaren bizitza eta lana bateratzea errazten duelakoan. Telelanean ari direnen artean, portzentaje hori %70era igotzen da.

Halaber, guraso gehienek uste dute osasun alarma egoerak eragindako konRnamenduan haurrek egin behar dituzten eskolako lanetarako familiaren laguntza handiegia behar dutela (%61,3) eta irakasleen laguntza handiagoa beharko luketela (%66,6).

Bestalde, euskal herritarrek ez lukete onartuko gastu publikoa murriztea osasun zerbitzuetan (%79), hezkuntzan (%65), pentsioetan (%63), langabezia prestazioetan (%39) eta zientzia eta ikerketa eta garapeneko inbertsioetan (%38).

Deustobarometroaren arabera, azken krisi ekonomikoaren unerik txarrenean ezarritako “marra gorri berberak” dira. Aldaketa esanguratsu bat egon da ordutik hona: garrantzi handiagoa ematen zaio ingurumena babesteari, arlo horretan murrizketarik nahi ez dutenak %9tik %19ra igo baitira.

POLITIKA

Bestalde, EAEko herritarrek suspenditu egin dituzte Eusko Jaurlaritza (4,2) eta Espainiako Gobernua (3,5), pandemian zehar kontuak emateari eta garden aritzeari dagokionez.

Halaber, izurrian izandako jokaeran, Pedro Sanchez (4,2), Iñigo Urkullu (4,1) eta Pablo Iglesias (4) baloratu dituzte hobekien, eta ondoren, Maddalen Iriarte (3,9), Idoia Mendia (3,6) eta Miren Gorrotxategi (3,6). Txarren baloratuak dira Carlos Iturgaitz lehendakarigaia (1,2), Pablo Casado (0,8) eta Santiago Abascal (0,2).

Gainera, EAEko herritarren %19k uste du Espainiako Gobernuak ezarritako alarma egoera euskal autogobernua mugatzeko baliatu dela, eta %28ren ustez, funtsezko askatasunak eta eskubideak mugatzeko aprobetxatu da.

Bestalde, herritarren %57k esan du konRnamenduan balkoi eta leihoetara atera dela osasun zerbitzuetako langileei txalo egiteko, eta gogo aldarte positiboak (poza, dibertsioa, bakea), sentimendu negatiboak baino ohikoagoak izan dira EAEko etxeetan. Dena dela, kezka izan da nagusi euskal herritarren artean: %70ek aitortzen du inoiz beldur izan dela konRnamenduan. KonRnamendua betetzeko arrazoi nagusia kutsatzeko beldurra izan da (%73,5).

UNAI GANDARIAS /2020-05-29/ Eusko Jaurlaritzak kultur eragileentzako martxan jarri duen aholkularitza zerbitzuak 461 kontsulta jaso ditu duela hilabete martxan jarri zenetik, eta kontsulta horien guztien %47,5 langile autonomoek egin dituzte. Kontsulta gehien jaso dituen sektoreak izan dira antzerkia (153), ikus-entzunezkoak (146) eta musika (125).

Gainera, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako Sailak jakinarazi duenez, kontsulten %95,4 lotuta egon dira covid-19aren krisiak kulturaren munduan izan dituen ondorioak arintzeko administrazioek abian jarritako laguntza eta prestazioekin.

Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak apirilaren 24an abiatu zuen kultur arloko langileei zuzendutako aholkularitza zerbitzua, covid-19aren krisiaren ondorioei aurre egiteko bultzatutako laguntza eta neurriei buruzko informazio guztia errazteko.

Zerbitzua Kulturklik Pro plataformaren bidez eskaintzen da: https://www.kulturklik.euskadi.eus/aholkularitza/. Gainera, kultur sektore desberdinetako profesionalei eta eragileei zuzendutako bi gida ere eskuragarri daude.

Jaurlaritzak kultur eragileentzako sorturiko aholkularitza zerbitzuak 461 kontsulta jaso ditu hilabetean

Horrela, kontsultak egin dituzten herritarren %47 inguru autonomoak izan dira, eta besteren konturako langileak ia %25. Halaber, %8 beste batzuen kategorian kokatu dira, eta beste %8 sozietate mugatu gisa. ‘Beste batzuk’ kategoriaren barruan daude, adibidez, azken hilabeteetan inolako diru sarrerarik izan ez duten pertsonak, besteren kontura edo autonomoen erregimenean kotizatzen ari ez direnak eta arazo gehigarriak izan ditzaketenak.

Kultur sektoreei erreparatuz gero, antzerkia (%33), ikus-entzunezkoa (%32 inguru) eta musika (%27) izan dira nagusi. Nabarmen atzerago daude arte bisualak (%11,9), dantza (%11, 5) eta liburua eta literatura (%6,9). Halaber, kulturaren balio kateari dagokionez, sorkuntza (%56), ekoizpena (%35), erakusketa (%24) eta prestakuntza (%22) nabarmendu dira.

Kontsulten arrazoi zehatzei dagokienez, gehienek laguntzak eta prestazioak izapidetzearekin izan dute zerikusia (%95), eta zalantza ohikoenak izan dira Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergaren epigrafeen ingurukoak (%26,5), laguntza lerroen bateragarritasunaren ingurukoak (%23,5) edo, besterik gabe, kulturarako laguntza espeziYkoei buruzko informazio orokorraren eskaera (%19,1). Azken astean, kontsulten %73k zerikusia izan dute Jaurlaritzak kulturako langileei eskainitako laguntzekin.

HIZKUNTZA ETA GENEROA

Bestalde, kontsultak bideratzeko erabili den hizkuntzari dagokionez, %34k kontsulta euskaraz kudeatzeko eskatu dute, eta %66k gaztelaniaz. Generoari erreparatuz, zerbitzuaren funtzionamenduko bost asteetan, kontsulten %48 gizonek egin dituzte, eta %46 emakumeek. Halaber, zazpi pertsonak ez bitarra direla adierazi dute (guztizkoaren %1,5), eta 18 lagunek ez dute erantzun (%3,9).

Azkenik, kontsulten jatorriari erreparatuta, %49 Bizkaian lan egiten duten edo bizi diren pertsonek eta erakundeek igorri dituzte, eta %38 Gipuzkoatik iritsi dira. Azkenik, kontsulten %12 inguru Arabatik egin dira.

Zerbitzua abian izan den laugarren eta bosgarren asteen artean, ehunekotan behera egin dute Bizkaiko eta Gipuzkoako kultur eragileek egindako kontsultek, eta gora, berriz, arabarrek egindakoek.

UNAI GANDARIAS /2020-05-29/ Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta Martin Ugalde Foroak mahai ingurua antolatu dute elkarlanean, ‘Euskara ere normalitaterantz?’ izenburupean, ‘Geroa euskaratik’ kanpainaren baitan. Ekainaren 4an izango da, Andoaingo Martin Ugalde Kultur Parkean, eta 25 lagunentzako lekua egongo da, beti ere aldez aurretik martinugalde@kulturparkea.eus helbidean izena emanez gero.

“Normalitate berri bat dugu jokoan, covid-19ak agerian utzi dituen hutsune eta desberdinkeriei aurre egiteko bestelako neurri eta erabakiak hartu behar baitira. Eta iparrorratz horretan euskarak ere egon behar duela ziur da Kontseilua, bai behintzat gizarte berdinzale, kohesionatu eta demokratikoago bat eratu nahi badugu”, adierazi dute Kontseilutik.

Mezu hori nabarmentzeko abiatu du Kontseiluak ‘Geroa euskaratik’ dinamika, euskalgintzako eta bestelako norbanako zein taldeen babesarekin. Hainbat ekimen antolatu dira, eta horietako bat izango da ekainaren 4an Andoaingo Martin Ugalde Kultur Parkean egingo den ‘Euskara ere normalitaterantz?’ mahai ingurua. Josu Amezaga, Idurre Eskisabel eta Amelia Barquin izango dira parte hartzaileak.

Geroari begira eman beharreko urratsei buruz jardungo du mahai inguruak. Izan ere, Kontseiluaren arabera, “covid-19aren krisiak zera erakutsi digu: alde batetik, hizkuntza eskubideak bigarren mailakotzat jotzeko joera dagoela erakunde eta bestelako agenteen partetik, gutxitutako eta zaurgarrienen eskubideak eta beharrak izan direlako kaltetuenak; ‘Euskara ere normalitaterantz?’ mahai ingurua antolatu dute Kontseiluak eta Martin Ugalde Foroak bestetik, etorkizuna beste modu batera planteatu behar dela, hain zuzen ere, gizarte kohesioa eta denon eskubideak bermatzeko”.

Horregatik, azaleratu diren premia, erronka eta aldeketen aurrean, euskarak zein ekarpen eta zentralitate ukan beharko lukeen aztertuko du mahai inguruan, hainbat ardatzetatik. “Izan ere, sinestuta baikaude euskararen normalizazioak bestelako gizarte normalizazio batean lagundu dezakeela, eta ertz horiei helduz hitz egin nahiko genuke euskararen garapenaz. Horregatik izenburua: ‘Euskara ere normalitaterantz?'”, azaldu dute.

HIZLARIAK

Begirada anitzetatik gaiari heltzeko, esparru ezberdinetan ari diren hiru gonbidatu elkartuko ditu Kontseiluak. Alde batetik, Josu Amezaga Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) soziologoa izango da, euskara, euskal kultura, hedabideak eta identitatea aztertzeko, besteak beste.

Bestetik, Idurre Eskisabel kazetari eta EHUko irakaslea ere gonbidatu dute, genero, nazio identitate eta euskara eta feminismoaren arteko elkargunea lantzen dituelako, besteak beste. Azkenik, Amelia Barquin ere izango da, kultur eta hizkuntza aniztasunean eta hezkuntzan aditua den HUEZIko irakaslea. Gidari lanetan Goizalde Landabaso kazetaria arituko da.

Martin Ugalde Kultur Parkeko areto nagusian egingo da mahai ingurua, eta ondorioz, ikus- entzuleek bertatik bertara solasaldia jarraitzeko aukera izango dute. Izan ere, segurtasun neurri guztiak beteta, 25 lagunentzako lekua egongo da. Kopuru mugatua denez, joan nahi duenak aldez aurretik izena eman beharko du martinugalde@kulturparkea.eus helbiera idatziz.

Mugak muga eta neurriak neurri, aurrez aurre elkartzearen aukera izatea garrantzitsua dela uste dute Kontseiluak eta Martin Ugalde Foroak, “elkartzeak eta elkarrekin pentsatu eta jarduteak aparteko garrantzia duela erakutsi baitigu krisiak”.

Hala ere, etxean geratu nahi duenarentzat streaming bidez jarraitzeko aukera eskainiko du ‘Berria’-k. Gainera, #geroaeuskaratik traola erabiliz galderak ere egiteko aukera izango dute ikus-entzuleek. Mahai inguruaren amaieran galdera horietako batzuk hautatu eta zuzenean egingo zaizkie gonbidatuei.