GJH. Doako osasun-sistema unibertsal baterako sarbidea

Helburu guztiak garrantzi handikoak badira ere, maila pertsonalean, agian, GJH garrantzi­tsuenetako bat osasunari eta ongizateari buruzkoa da. Munduko biztanleriaren osasunak posizio zentrala du 2030eko agendan, eta haren alderdirik iraultzaileena eta adierazgarriena osasun-estaldura unibertsala lortzeko nahia da, pertsona guztiek kalitatezko osasun-zerbitzua izatea berma­tzeko, haien egoera ekonomikoa edozein dela ere.
Osasun publikoa, doakoa eta unibertsala da gizarte oparo eta berdintasunezkoaren oinarria.
Hirugarren helburuaren ardatza da bizitza osasuntsua bermatzea eta guztiontzako ongizatea sustatzea adin guztietan, munduko biztanleriaren garapen iraunkorra ziurtatuta. Azken urteotan aurrerapen handiak egin dira milioika pertsonaren osasuna hobetzeko. Bizi-itxaropenak gora egiten jarraitzen du mundu osoan, eta GIBaren eta beste gaixotasun infekzioso jakin batzuen aurkako borrokak aurrera egin du etengabe; hala, kutsatutako pertsonen bizi-kalitatea esponentzialki hobetzea lortu da. Hala ere, aurrerapen horiek gorabehera, munduko biztanleen erdiek oraindik ez dute funtsezko osasun-zerbi­tzurik, hala nola txertoak edo kalitatezko sendagaiak, eta horrek zaildu egiten du munduko biztanle gehienek bizimodu osasungarria izatea. Osasunaren arloan eskumena duten erakundeek ekimenak sortu behar dituzte gaixotasun ugari erabat desagerrarazteko eta osasunari buruz sortzen ari diren hainbat gairi aurre egiteko.
Heriotza-tasa murrizteko eta edozein adinetan eta munduko edozein tokitan guztion ongizatea sustatuko duen bizitza osasungarria bermatzeko, osasun-estaldura unibertsala lortzeko lan egin behar da, heriotza-tasa handitzen duten arrisku-faktoreak eta gaixotasunak hartzeko eta istripuak izateko aukerak murriztuz. Osasuna da GJHen arteko interakzio ugari islatzen diren eremuetako bat, eta, beraz, 3. GJH horrek lotura estua du beste helburu ba­tzuen dozena bat helbururekin baino gehiagorekin, honako hauekin lotuta: hiri-osasuna eta -ku­tsadura, elikadura, edateko ura, saneamendu- eta higiene-sistemak, sendagaiak… Faktore horiek guztiek eragin argia dute munduko biztanleriaren osasunean.

Gainditu beharreko 4 oinarrizko erronka

1.ELIKADURA

Dieta eta bizimodu osasungarrian oinarritutako elikadura ona faktore garrantzitsuenetako bat da, osasuntsu egoteaz gain, energia gehiagorekin eta buru aktiboagoarekin mantentzeko. Elikadura txarra da Europako biztanle gehienak heriotzara eramaten dituen faktoreetako bat. Elikadura txar batek gure eguneroko osasuna eta ongizatea oztopa ditzake, eta bizitza atsegina eta aktiboa izateko gaitasuna murriztu. Nutrizio txarrak estresari eta akidurari laguntzen dio, eta gaixotasun batzuk eta beste osasun-arazo batzuk garatzeko arriskua ekar dezake.

2. HIRI-KUTSADURA

Hirietako biztanleen osasunean inpaktu negatibo handiak eragiten dituen faktoreetako bat da. Gero eta gehiago aitortzen da ingurumen-osasuneko gabeziak gaixotasunen eta milaka pertsonaren heriotzaren eragile garrantzitsuak direla. Trafikoak, industriak, hondakinak erretzeak eta erregaiak erabiltzeak eragindako airearen kutsadurak areagotu egiten du gaixotasun kardiobaskularrak eta arnasketakoak izateko arriskua, eta arrisku-faktoreak dira transmititu ezin diren gaixotasunak hartzeko. Kutsadura horrek heriotzak eragiten ditu.

3.EDATEKO URIK EZA

2.000 milioi pertsona inguruk ez dute edateko urik, 3.600 milioik ez dute saneamendu-zerbitzu segururik eta 2.300 milioik ez dute eskuak garbitzeko oinarrizko instalaziorik. Planetaren zati handi batean edateko ura modu mugatuan eskuratzeak, edo saneamendu eta higiene desegokiak, gaixotasun eta infekzio ugari eragiten dituzte, edateko urik ez dagoelako eta elikagaiak garbitzeko higiene faltarekin lotutako gaixotasunen ondorioz. Egoera hori saihestuko litzateke mundu osoan edateko uraren eta saneamenduaren zerbitzuak egongo balira.

4. GAIXOTASUNAK MURRIZTEA

Prebentzioaren eta tratamenduaren bidez gaixotasunen ondoriozko hilkortasun goiztiarra heren bat murriztea, osasun mentala eta ongizatea sustatzea da 2030eko agenda honen helburuetako bat. Transmiti daitezkeen gaixotasunek, hala nola hepatitisak, ebolak, malariak, hiesak… batez ere hirugarren munduko herrialdeei eragiten diete, ez baitute baliabide ekonomikorik eta soziosanitariorik horiek prebenitzeko eta desagerrarazteko. Diru-sarrera ertain baxuko herrialdeetako biztanleei eragiten diete, bertan gertatzen baitira munduko heriotzen hiru laurdenak baino gehiago.