León, ondare artistikoz beteriko historia duen hiria

León izen bereko probintziako hiriburua da, Gaztela eta Leongoa. León hiria abegikorra eta modernoa da, lorategiz, parkez, iturriz eta etorbide zabalez betea. Uztarketa harmoniatsu horren ondorioz, jarduera kultural eta aisialdi iraunkorrarekin batera, hiria kale artean galtzeko leku ezin hobea ba.


Beren arkitektura eta arteagatik nabarmentzen diren eraikinak eta katedralak daude hirian. Arkitektura erlijiosoaren artean, gotiko estiloko Leóngo katedrala nabarmentzen da. XIII. mendekoa da, eta dorre eta arbotanteengatik nabarmentzen da. San Isidoro basilika erromanikoa, X. mendekoa, erromanikoaren Kapera Sistino izenez ezagutzen da, bere fresko eta errege hilobiengatik. Barnealdean, Europako horma-pintura erromanikoen multzorik zabalena eta hobekien kontserbatua dago. Ildo beretik, San Markos komentua XII. mendeko lorpen arkitektonikoa da. Eremu honek erabilera asko izan ditu: kartzela, kuartela, baita kontzentrazio-esparrua ere, gerra zibilean. Gaur egun, paradore turistikoa da.

Bertako obra zibilaren barruan, Botines etxea nabarmentzen da gainerakoen gainetik, Gaudík gaztaroan ehun-biltegi gisa eraikia. Botines Etxea hiriaren monumentu-ibilbidearen zati da, eta 1969an Monumentu Historiko Nazional izendatu zuten, arkitekturan artea zer den erakusten duen adibide argi gisa. Gaur egun, Antonio Gaudíren irudiari eta XIX. eta XX. mendeetako arteari eta pinturari buruzko museoa da. Leóngo beste eraikin enblematikoenetako bat Musac da, Gaztela eta Leongo Arte Garaikidearen Museoa. 2005ean inauguratu zen, eta 37 koloretako 3.500 piezatik gorako kristalez osatutako mosaikoa duelako nabarmentzen da fatxada.

Astorga, multzo historikoa
Astorgak Leóngo multzo historiko garrantzitsuenetako bat du, eta 1978an Multzo Historiko Artistiko izendatu zuten. XV. mendean eraikitako Santa Maria Katedralak fatxada nagusi barrokoa du kanpoaldean, harrizko erretaula handi batekin. Gotzain Jauregia, Gaudí Jauregia ere deitua, Antonio Gaudík Kataluniatik kanpo egin zituen hiru lanetako bat delako, XIX. mendearen amaieran eraiki zen estilo neogotiko bati jarraituz, eta 1969az geroztik Interes Kulturaleko Ondasuna da. Astorgako alde zaharra III. eta IV. mendeen artean eraikitako harresi erromatar batez inguratuta dago. Plaza Nagusia Erromatar Foroaren gainean eraikita dago, eta XVII. mendean eraiki zen. Gaur egun ere, gizarte-bizi­tzaren erdigunea da, eta asteko azoka txikiak eta jai herrikoiak hartzen ditu.


Gastronomia
Asturiaskoa eta Kantabriakoa gogora ekartzen duen sukaldaritzaren plater tipikoen artean “La cachelada leonesa” dago, patata egosiekin (cachelos) egina lapiko batean, txorizoarekin. Maragato egosia, zeinaren berezitasun nagusia alderantziz hartzea baita: lehenik haragia eta betegarria (ogia, arrautza, bara­txuria eta perrexila), gero garban­tzuak, azienda eta patatekin, eta azkenik fideo-zopa. Leóngo hestebetea: odolkia, zezina, saltxitxoia eta solomoa, besteak beste. Postreen artean hauek nabarmentzen dira: Bollarreko nikanoreak, Bañezako inperialak, Astorgako mantekadunak eta frisueloak.