Joan den urriaren 15ean, Nafarroako Gazteriaren Kontseiluak 35. Ohiko Batzarra ospatu zuen Iruñeko Iruña Park hotelean. Bileran, Pablo Lanaspa, SEI Elkarteko kidea, Kontseiluko presidente berria izendatu zuten, Guillermo Bergantiños aurreko presidente eta CC.OO.ko kidearen ordez. Lanaspak 20 urte ditu eta Ingeniaritzako gradu bikoitzeko ikaslea da NUPen. Elkarteen sektorean aktiboki parte hartzeaz gain, Lanaspak judoa maite du, eta gerriko beltza da kirol-diziplina honetan.
Duela gutxi Nafarroako Gazteriaren Kontseiluko lehendakari izendatu zaituzte, baina aurreko urtean lehendakariorde izan zara. Erronka handiak dituzu aurretik?
Aurreko Batzorde Iraunkorraren egoera zela eta, eta lehendakaritzako karguaren liberazioaren aldaketa zela eta, koordinatzailearen kargua eta lehendakariordearena uztartu nituen, eta lankidetza aktiboa izan dut aurreko presidentearekin. Horrek lehen pertsonan inplikatzea ekarri du, aurreko presidentearekin eta Kontseiluko Talde Teknikoarekin batera, erakunde horren prozesu eta izapide guztietan. Hau da, aldaketa oso txikia izan da, izen aldaketa hutsa ia. Hala ere, ordezkaritza-karguak berak dakarren erantzukizunaz jabetzea dakar. Aurrean ditugun erronkak parte-hartze instituzionalaren arazoan laburbil daitezke. Ez da sekretua gero eta jende gutxiagok parte hartzen duela bide instituzionaletan, eta ez da gazteen arazo esklusiboa (ikus abstentzioa hauteskundeetan). Gure erronka nagusia espazio horietan konfiantza berreskuratzea da, gazteak ahaldunduz eta garapen sozial eta politikoaren erdigunean jarriz.
“Covid-19ak eragindako krisiak arrakala ekonomikoa handitu du”
Asko hitz egiten da egungo gazteen jarrerari buruz, dena berdin zaigula edota lan egitea ez dugula gogoko esanez, besteak beste. Zure ustez, egia al da hori?
Gazteen estereotipo zabalduenetako bat da hori, eta belaunaldien bidez mantentzen da. Gaztaroa beti izan da gizartearen ardi desbideratua, sistemaren akats guztien emaitza gisa planteatzen da beti. Gazteen ezaugarria da lehen urratsa ematea, belaunaldi bakoitza bere garaian, baina beti gazteak dira, azken batean, beste esparru batzuetan diskurtso hutsean geratzen diren marra gorriak gainditzen dituztenak. Belaunaldi honetan, hori argi eta garbi islatzen da ingurumenarekiko konpromisoan, osasun mentalarekiko konpromisoan, pertsonen arteko harremanen hobekuntzarekiko konpromisoanedota gizonen eta emakumeen arteko berdintasun eraginkorrarekiko konpromisoan. Zalantzarik gabe, oso erosoa da gazteak alperrak direla pentsatzea, eta atzean dagoen problematikaren analisia alde batera uztea: lan-merkatu oso prekarioa, oztopo burokratiko kontaezinak eta emantzipaziorako arazoak. Gazteak ez dira alperrak, lan egiten dute, baina jasotzen dituzten ordainsariak kaskarrak dira eta, beraz, ezin dute beren bizi-proiektua garatu. Eskura ditzakegun kontratuak erabat prekarioak dira. Etxebizitza eskuratzea ia ezinezkoa da, bai alokairuan, bai jabetzan. Ezintasun horren arrazoia metro koadroaren prezioaren igoera da, lanaren batez besteko ordainsariarekiko guztiz neurrigabea. Pertsona bat ezin da modu kritikoan garatu, erabakiak hartzean parte hartzen uzten ez bazaio.
Bizi berri izan dugun osasun-krisia gazteen osasun mentalean eragin handia izan du.
COVID-19ak eragindako osasun-krisiak beste osasun-krisi bat azaleratu du, belaunaldiz belaunaldi eramaten ari ginena: osasun mentalaren problematika. Nire ustez, arazo hori pairatzen ari ginen, ez baitira gutxi antsiolitikoak kontsumitu dituztela edo ihes egiteko beste bide batzuk aukeratu dituztela diotenak, gazteak zirenean jasaten zuten exijentzia-maila altuagatik eta kolektibo horren egoera txarragatik, oro har. Azkenean, eragin handia izan du arlo askotan. Hezkuntzarako sarbidean dagoen aldea handitu egin da, guztiz ustekabeko egoera horrek biztanleriaren sektore zabal bat kanpoan utzi duelako. Ohikoa da kontzentratzeko orduan arazoei buruzko istorioak entzutea, egoera horretatik hiru urtera arte luzatzen direnak. Gero, gogora ekarri behar dugu gazterik goiztiarrenaren zati bat, 14-17 urtekoa, gizarteratze-aldiaren hasieran pandemiak ustekabean harrapatu zuena eta ezin izan duena behar bezala gizarteratu, ez behintzat ohiko moduan. Zalantzarik gabe, krisi honek arrakala ekonomikoa handitu du, eta horrek hainbat alderditan okerrera egitea ekarri du, hala nola hezkuntzarako sarbidean, osasun mentalean eta baita sozializatzeko moduetan ere.
Zein nolako lan-ildoak lantzen ari zarete Kontseiluan?
Gure lan-ildo asko jada klasikotzat jo litezke: etxebizitza eskuratzeko aukera duina, dauden laguntzak indartuz eta lurzoruaren prezioa arautzearren borrokatuz; gazteen lan-egoera orokorra hobetzea, ordaindutako praktikak, kontratu duinak, gazteen premien araberako soldatak; Nafarroako Gazteriaren Kontseilua erabakiak hartzeko espazioetan gazteen ahotsa izatea; beste erakunde batzuekin lankidetzan, sexualitatearekin eta arrisku-egoerak prebenitzearekin zerikusia duen guztiari merezi duen garrantzia itzultzea; gizonen eta emakumeen arteko berdintasun eraginkorraren aldeko borroka.
2023rako Ekintza Planaren helburu nagusia Nafarroako elkarte-sarea indartzea eta sustatzea da. Zein egoeratan dago sare hori? Zer indargune eta ahultasun ditu?
Ez da sekretua gaur egun elkarte-sarea, orain arte ezagutzen genuen bezala, nahiko ahulduta dagoela. Hori ez da gazteen arazo esklusiboa, baina gazteek konponbidearen giltzarri gisa ulertzen dugu. Une honetan, jende askok baztertu egin du parte-hartze instituzionalaren eredua, eta modu informalagoak aukeratu ditu. Ezaugarri hori oso garrantzitsua da; izan ere, jende askok uste duen ez bezala, gazteek ez diote mobilizatzeari edo parte hartzeari utzi; gazteen mobilizazioen inguruneak aldatu egin dira.