Zer da genero-autodeterminazioa?

Erregistroan generoa aldatzeko aukera ematen du, frogarik aurkeztu gabe.

Trans Legeak dakarren berrikuntza nagusia genero-autodeterminazio askea da; trans erakundeen aldarrikapen historikoa da, eta eztabaida publikora polemikaz inguratuta iritsi da. Baina, zer esan nahi du zehazki? “Printzipio horren arabera, botere publikoek askatasunez adierazitako genero-identitatearen arabera tratatuko dute pertsona bat”, azaldu du Francisco Peña Díaz Zuzenbideko doktore eta LGTBI giza eskubideetan adituak, TVEn egindako elkarrizketa batean. Beste era batera esanda, administrazioak pertsonengana jotzea, identifikatzeko erabiltzen den generoa errespetatuz. Horixe lortu nahi du Trans Legeak; izan ere, trans batek bere izena eta sexua aldatu ahal izango ditu Erregistro Zibilean, administrazio-izapide baten bidez.
Orain arte, beharrezkoa zen genero-disforiaren diagnostiko medikoa jasotzea eta gutxienez bi urteko hormona-tratamendua jasotzea, aldaketa hori egin ahal izateko.


Legeak aurreikusten du 16 eta 18 urte bitarteko adingabeek beren kabuz eska dezaketela sexua aldatzea, eta 14 eta 16 urte bitartekoek, berriz, gurasoek edo legezko tutoreek lagunduta. Bi kasu horietan ere ez da egongo ebaluazio psikologikorik edo medikorik, ezta hormonaziorik ere. Aitzitik, 12 eta 14 urte bitartean egoera aldatu egiten da, epailearen onespena behar delako eta epaileak beharrezkotzat jotzen dituen frogak eska ditzakeelako. Bi kasuetan, zuzenketa bi aldiz berretsi ahal izango da hiru hilabetean, eta prozesu hori itzulgarria izango da hurrengo sei hilabeteetan.


Peñak adierazi duenez, autodeterminazioa “trans pertsonek horrela aitortuak izateko duten eskubidea bermatzeko modurik onena da”; izan ere, orain arte, pertsona horiek, gaixotzat ez ezik, beren burua gobernatzeko erabat ezgaitzat jotzen ziren.


2018an, Osasunaren Mundu Erakundeak transexualitatea buruko gaixotasuntzat hartzeari utzi zion, eta “genero-inkongruentzia” sexualitateari buruzko gai gisa soilik sartu zuen. Europako Kontseiluak 2015ean eskatu zien herrialde kideei autodeterminazioan oinarritutako prozedurak gara zitzatela izena eta sexua aldatzeko. Europako Batzordeak ere egin zuen hori iaz, eta EBko sei herrialdek onartzen dute dagoeneko.