Euskal unibertsitarioak dira, madrildarren atzetik, Estatuko ikasleak, karrerako lehen urtean uzte-tasarik txikiena dutenak. Bertan, unibertsitatea behin betiko uzten duten ikasleen erdiak amore ematen du. Hala jasotzen da Hezkuntza Ministerioak berriki argitaratu duen 2020-2021 ikasturteko Errendimendu Akademikoko Unibertsitate Adierazleen txostenean. Zehazki, titulazio berean hurrengo ikasturtean matrikulatzen ez diren eta hurrengo ikasturtean ere matrikulatzen ez diren titulazio bateko ikasle berrien kopurua neurtzen duen indizea % 12,5ekoa da Euskadin, hau da, % 21,99ko batez besteko tasaren ia erdia.
Txostenaren ondorio garrantzitsuenetako baten arabera, Graduko ikasleen batez besteko errendimendua (matrikulatutako kreditu kopuruaren artean gainditutako ikasgaien kopurua) % 80,45era jaitsi da 2020-2021 ikasturtean, eta 4 puntu baino gehiago jaitsi da aurreko ikasturtean baino. Hala eta guztiz ere, zifra hori pandemiaren aurretik ematen ziren errendimendu-datuak baino handiagoa da oraindik, batez ere etekin-igoera jarraituagatik unibertsitate ez-presentzialetan, publikoetan zein pribatuetan.
Baina, zergatik uko egiten diote gazteek karrerari? Unibertsitateko ikasleen % 13k utzi du karrera. Ehuneko hori % 11ra jaisten da 30 urtetik beherako ikasleen kasuan. ELGAko herrialdeen antzeko kopurua da. Hala egiaztatu du Unibertsitate Ministerioak Espainiako unibertsitate-sisteman graduko ikasketak uzteari buruzko azterlanean. Txostenak bertan behera uztera daramaten faktoreak aztertzen ditu, eta arreta berezia eskaintzen die berdintasunerako oztopoei.
Abandonuaren faktoreak
Ikasle bakoitzaren edo bere familia-ingurunearen ezaugarriei dagozkienak dira inpaktu handiena dutenak, eta, ondoren, egiten duen graduarekin lotutako aldagaiak. Aitzitik, ikasten ari den unibertsitateari buruzko aldagaiek dute eragin txikiena, baina aldeak daude. Euskal Herriko Unibertsitateak (UPV/EHU) % 13ko uzte-tasa du eta Mondragon Unibertsitateak % 10,4koa. Beraz, bi erakundeak unibertsitate publiko eta pribatuen taularen erdian daude. Deustuko Unibertsitateak % 7,5 baino ez du utzi, eta publikoen artean porrot txikiena izan duen hirugarrena da, eta Estatuko Unibertsitate Sistema osoan laugarrena; izan ere, publikoen artean, Madrilgo Karlos III.ak hiru hamarren gainditu ditu Deustuko erkidegoko emaitzak.
Ikaslearen lehen urteko errendimendu akademikoa ere faktore erabakigarria da. Halaber, matrikularen prezioaren eta ikasketak uztearen arteko erlazioa aurkitu da, eta hori da bigarren aldagai esanguratsuena. Ikasleen adina, jatorri sozioekonomikoa, egindako gradua eta jakintza-arloa dira pisu handieneko hurrengo aldagaiak.
Abandonu-bolumenaren arazo gehigarri bat da fenomeno hori ez dela modu homogeneoan banatzen ikasleen artean, eta hori problematikoa izan daiteke aukera-berdintasunaren ikuspegitik. Botoi bat erakusten badu, abandonua handiagoa da gizonen artean emakumeen artean baino ( % 24 eta % 18, hurrenez hurren), gehiago eragiten die maila sozioekonomiko eta kultural txikiagoa duten familietako ikasleei (adibidez, unibertsitate presentzialen kasuan, bi gurasoek lehen mailako ikasketak gehienez ere % 18k utzi dituzte, eta bi gurasoek goi-mailako ikasketak badituzte, berriz, % 9k), eta gehiago pairatzen dute uharteetan bizi direnek (Kanarietan eta Balear Uharteetan, aurrez aurreko unibertsitateetan, % 21ek utzi dute ikasketak, eta batez bestekoan, % 13k).
Abandonu handiagoa Humanitateetan
Titulazioaren aldagaiek ere zeregina betetzen dute bertan behera uztean. Inpaktu argiena gradu motari, sinplea edo bateratua den, eta matrikularen kredituaren prezioari dagokionez ikusten da. Ikasketa-adarrak ere baldintzatzen du abandonua, nahiz eta hori nabariagoa den adar batzuetan beste batzuetan baino. Txostenaren arabera, gradu bateratuak ikasten dituzten ikasleek gradu sinpleak ikasten dituztenek baino aukera handiagoa dute bertan behera uzteko, batez ere lehenengo urtean errendimendu-maila ertaina bada. Prezioaren faktoreari dagokionez, ikusten da unibertsitateko matrikularen prezioak gora egin ahala, ikasleek aukera handiagoa dutela ikasketak uzteko.
Espezialitateak ere badu eragina. Bertan behera uzteko probabilitatearen eta gehien uzten den adarraren (Arteak eta Giza Zientziak) eta gutxien duen adarraren (Osasun Zientziak) arteko aldea hamarren batekoa da (0,05etik 0,12ra). Bertan behera uzteko probabilitateari dagokionez, jakintza-adarrak, gehien eta gutxien utzita, honela antolatuta daude: Arteak eta Humanitateak, Informatika, Zientziak, Gizarte eta Lege Zientziak (Zientziak eta Gizarte eta Lege Zientzien arteko aldea estatistikoki esanguratsua ez den arren), Ingeniaritza eta Arkitektura eta Osasun Zientziak.
Baliabide pertsonalak
Gizarte-trebetasunak eta baliabide pertsonalak ere ekuazioan sartzen dira. Izan ere, unibertsitateko errendimendu akademikoaren laurdena faktore ez-intelektualen edo trebetasun bigunen (soft skills) mende dago, hala nola autoeraginkortasun akademikoaren edo gai naizen konfiantzaren mende, bai eta denboraren kudeaketaren edo ahaleginaren erregulazioaren mende ere, besteak beste. Hala islatzen du Integrating self-regulated learning and individual differences in the prediction of university academic achievement across a three-year-long degree ikerketak, Juan Carlos Pérez UNEDeko Hezkuntza Fakultateko irakasle eta dekanordeak koordinatua.
Irakasleak azaldu duenez, unibertsitateko kalifikazio-mailaren % 25, gutxi gorabehera, aldez aurreko sarbide-notekin lotuta dago, eta nabarmendu du espero zitekeen zerbait zela eta egiaztatutako gertaera baten berrespena dela. Hala ere, ikerketaren aurkikuntza nagusien artean nabarmentzekoa da kalifikazio-mailaren % 25 inguru aldagai psikologiko ez-intelektualekin lotuta zegoela.
Lortutako notek zehazten dituzten trebetasun bigunen artean daude, batetik, erantzukizun gisa ezagutzen den nortasunaren ezaugarria eta, bestetik, motibazioa eta aldartea erregulatzen laguntzen duten bi aldagai, konpromiso akademikoa eta autoeraginkortasun akademikoa. Halaber, irakasleak kontzentrazioa eta azterketa errazteko alderdiak arautzen laguntzen duten beste bi trebetasun aipatu ditu: ahaleginaren erregulazioa, eta denboraren eta ikasketa-ingurunearen kudeaketa. «Unibertsitateko errendimendu akademikoaren laurdena trebetasun bigunen araberakoa izan daitekeela baieztatzea aurkikuntza garrantzitsua da», adierazi du Pérezek.