Euskararen aurkako epaiek 40 urtetik gorako bizikidetzari eta hizkuntza-adostasunari eraso diete

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak euskara gutxiesten zuen epai baten aurka Irungo Udalak jarritako helegitea Auzitegi Gorenak ez onartzeak agerian uztziko luke Espainiako Estatuak euskarari erasotzeko duen estrategia judiziala. Espainiako auzitegiek beren epaiak legitimatzen saiatzeko emandako argudioek administrazioa euskalduntzeko hamarkadetako lana hankaz gora jarri nahi dute dirudienez. Oso kezkagarria da auzitegi horiek diskriminaziorik ez hautematea, adibidez, ingelesa edo frantsesa eskatzen denean plaza batera aurkezteko, baina bai eskatutako hizkuntza euskara denean. Gainera, besteak ez bezala, euskara hizkuntza ofiziala da EAEn.

EAEko Auzitegi Nagusiko Administrazioarekiko Auzien Salak emandako 152/2021 epaiak deuseztzat jo du Irungo Udaleko Udaltzaingoaren enplegu-deialdia, bere ustez “diskriminatzailea” baita euskara eskatzea udaltzaina izateko, eta nahikoa da patruila bakoitzeko agenteetako batek euskara jakitea herritarren hizkun­tza-eskubideak bermatzeko. Horrela, Administrazioarekiko Auzien Salak onartu egin zuen partikular batek aurkeztutako errekurtso bat, eta Donostiako Epaitegiak aurkako ebazpena eman ondoren aurkeztu zuen kasua instantzia honetara.
Irungo Udalaren enplegu publikorako deialdiaren aurkako errekurtsoa jartzeko arrazoia zen oinarriek euskarazko hizkuntza-eskakizuna eskatzen zutela, eskainitako plazak eskuratzeko baldintza gisa. Euskadiko Auzitegi Nagusiak emandako epaiak onartu zuen ez litzatekeela horrela izan behar, bere ustez “ez delako beharrezkoa udaltzain guztiek euskara jakitea, herritarrei administrazioarekin hizkuntza hori erabiliz harremanak izateko eskubidea bermatzeko”.
EAEANk defendatutako argudioak Konstituzio Auzitegiak ezarri zuen ildoari jarraitzen zion, hau da, herritarren eskubidea bermatzeko, “hizkuntza jakiteko betebeharrak ez die eragiten administrazioko enplegatu guztiei, baizik eta administrazioari, oro har”. Hori dela eta, “kargu publiko baterako izangaiei euskara jakitea eskatzea zentzuzkoa da, eskubide hori bermatzeko beharrezkoa den heinean”.

Agurne Gaubeka, Behatokiko zuzendaria, eta Paul Bilbao, Kontseiluko idazkari nagusia.

Laudioko Udalak ere errekurritu du Arabako udalerri horretako bitarteko funtzionario baten kargugabetzea baliogabetzat jotzen zuen Gasteizko auzitegi batek emandako epaia. Epai horrek ere polemika handia piztu zuen; izan ere, Googleren arabera, euskara oso hizkuntza zaila dela esan zuen epaileak, eta, horregatik, lan-eskaintzetan ezin omen da eskatu euskaraz jakitea.
Behatokia eta Kontseilua
Hizkuntza Eskubideen Behatokiak, Behatokiak eta Kontseiluak salatu zuten EAEANren erabakia juridikoa baino gehiago “politikoa” izan zela.
Agurne Gaubeka Behatokiko zuzendariak adierazi zuenez, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren epaiak zuzenean erasotzen die Irungo herritarren hizkuntza-eskubideei: “Herritarren hizkuntza-eskubideak bermatuko badira, horretarako langile gaituak behar dira, eta langile elebidunak dira pertsona guztiei zerbitzua eman diezaieketenak”.
Bestalde, Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak “oso esku-hartze gogorra” izan zela esan zuen: “Beste behin ere, gogorarazi nahi dute nork duen azken hitza hizkuntza-politikaren arloan, eta, ondorioz, horrelako neurriak har­tzen direnean, azken erabakia nork duen gogoratu nahi dute. Horregatik berretsi nahi dugu epaia politikoa dela juridikoa baino gehiago”, gaineratu zuen.

Eta nahikoa ez balitz, irailaren amaieran, Gasteizko Administrazioarekiko Auzien 2. zenbakiko Epaitegiaren epai batek arrazoia eman dio UGT sindikatuari, eta Euskadiko udaltzainen lan-poltsen deialdian B2 euskara-maila ez duten izangai guztiak onartzea ahalbidetu du. Eusko Jaurlaritzak epaia errekurrituko duela berretsi du.