Izaro Andrés Zelaieta Mallabian (Bizkaian) jaio zen, 1993an. 2014. urtean lehen kantak tabernetan eta YouTuben zabaltzen hasi zen, harik eta 2017an, mikromezenasgo-kanpaina bati esker, lehen LPa, Om izenekoa, atera zuen arte, euskarazko, ingelesezko eta espainierazko abestiekin. Urte berean, Hankapuntetan izeneko euskarazko EPen bilduma atera zuen, errefuxiatuena gaia jorratuz, besteak beste. 2018ko otsailean, Eason izenburuko bigarren diskoa estreinatu zuen Bilboko Arriaga Antzokian, eta Musika Bulegoa Saria jaso zuen. Limones en invierno, bere hirugarren diskoa, 2020an argitaratu zen, hizkuntza bat baino gehiagoko 10 abestirekin. Eta aurtengo apirilaren 29an Limones de oro laugarren diskoa kaleratu du.
Limones de Oro diskoak hamasei abesti ditu. Horietako hamahiru aurreko diskoetakoak dira, baina oraingoan lankidetza moduan datoz. Zergatik lankidetzetan oinarritutako bilduma-lana?
Nik beti pentsatu izan dut kolaborazioak ibilbide luzeko artistek egiten dituztela, ez dakit zenbat urteko ibilbidea dutenek. Baina, pandemian, niretzat puntu beltz bat egon zen. Ez nekien ondoren zer gertatuko zen. Nire karrera artistikoa amaituko zen? Horrelako gauzak buruan bueltaka nituen. Eta erabaki nuen ahal nuen guztia egin behar nuela, x urte itxaron gabe. Oso polita izan da abesti bakoitzerako mikroklimak aukeratzea, atea nork ireki zidan ikustea. Beraz, orain abestiak oso bereziak dira, artista bakoitzak bere publikoari atea irekitzen dio, oso ariketa eskuzabala dela uste dut. Beraz, bai, abestiak orain birbalorizatuta daude.
Heldutasun musikalera iristsi zarela uste duzu?
Nolabait bai. Uste dut nire lanik helduena dela, ni lasaiago nagoelako, lasaiago, bigarren diskoarekin gozatu ez nuena gozatu ahal izan dudalako. Lasaitasunetik, hori heldutasuna dela uste baitut, erabat identifikatuta sentitzen naiz diskoarekin eta limoien kontzeptuarekin.
Zer berri eskaintzen dio entzuleari Limones en Invierno diskoaren jarraipen honek? Zer aurkituko du bertan?
Zubi bat da. Niretzat oso zubi beharrezkoa, ezin nuelako beste diskorik egin ezer gertatu ez balitz bezala. Limones en Invierno diskoa gainditzeko modurik zintzoena dela uste dut, handik beste portu batera iritsi ahal izateko. Izan ere, disko guztiak nolabait lotuta daudela uste dut. Sorkuntza artistikoak ez dira ez sortzen ez suntsitzen, eraldatzen baizik, energia bezala. Errealitatearekin bake-hitzarmena sinatzeko eta galdu genuena atzean uzteko Limones de Oro izan da aurkitu dudan modu bakarra. Eskerrak eman nahi dizkiot publikoari nire proiektuari eusteagatik, bertan egoteagatik, baita nire taldeari, familiari, lagunei eta neure buruari ere.
Zer irizpide erabili duzu lana osatzen duten abestiak eta abesti bakoitzerako laguntzaileak aukeratzeko?
Abesti potentzialen eta artista posibleen zerrenda bat egin nuen, eta eskolan bezala lotzen nituen arkatzarekin. Niretzat zentzu osoa zuten mikroklimak sortzen joan nintzen, eta ahots eta artista bakoitzak inspiratzen zidatenarekin jarraitu nuen. Argi nuen Zahararekin eldarnioa izan nahi nuela, amonarentzako abestia Rozalenekin egin behar nuela, Aquí, nire ama/aita/arrebari eskerrak emateko abestia, izan dudan eta dudan familia-nukleoagatik, Duda in the Skyrekin kantatu nahi nuen. Argia, Amaralekin kantatu behar nuen, Oso Blanco Izaro feat zen.
Limones de Oro lanean inspiratzen zaituzten ahotsak eta buruak bildu dituzu 16 abestietako 15 kolaboraziorekin. Zerk inspiratzen zaitu ahots horietatik?
Gauza askok inspiratzen naute. Ahots batzuek bizitza osoan lagundu didate, eta oso presente egon dira nire nerabezaroan. Familia, herrimina eta maitasuna sortzen dizkidate. Niretzat sinestezina da nire gaztetako soinu-banda izan direnek nik idatzitako abestiak abestea eta nirekin abestea. Adibidez, Amaral, Eñaut Elorrieta, Mikel Urdangarin eta Xoel López. Haien ahotsek gauza on asko piztu dituzte nire baitan, haien ahotsak entzunez eraiki naiz. Beste ahots batzuk geroago deskubritu ditut, berritzaileagoak dira, eta nire helduaroko zenbait fasetan etorri dira, eta, agian, espezifikoagoak diren gauzak ekarri dizkidate. Ondo gogoan dut nire lagun batek Zahararen abesti bat lehen aldiz erakutsi zidan eguna. El Deshielo zen une hartan behar nuena. Zoragarria izan zen.
Hainbat hizkuntzatan abesten duzu, oraingoan batez ere euskaraz eta gaztelaniaz. Oraindik kritikarik jasotzen jarraitzen duzu horregatik edo atzean geratu den gaia da?
Uste dut sasi handienak aurretik eraman ditudala, eta zauri guztiak sendatzen ari naiz, eta gehienak orbaindu egin direla esango nuke, baina zauri txikiren bat geratzen zait oraindik, eta denak sendatzen joango naiz. Sasiren bat aurkitzen dut oraindik, eta noizean behin beste zarrastada bat hartzen dut. Baina nahiko txikiak dira, min handiagoa ematen du norbaitek lehen sasiak egin zizkidan zaurietan hatza sartzen duenean, edo sendaketak egiten dizkiedanean.
Gaur egun, eszenako emakumezko ahots garrantzitsuenetako bat zara. Erantzukizuna al da zuretzat?
Arraroa da, uste dut ezin dudala erabat ulertu. Erantzukizuna dela uste dut, baina askotan gogorarazi behar diot neure buruari erratzeko eta gauzak gaizki egiteko eskubidea dudala. Hanka sar dezakedala, behin baino gehiagotan. Uste dut emakumeoi, batez ere gauza publikoak egitean, perfekzioa eskatzen zaigula, perfekzio estetikoa, talentu apartekoa, perfekzio diskurtsiboa, etab. Eta, begira, hori guztiori ezin da. Eskubidea dugu normalak izateko, erdipurdikoak, whatever, eta espazio publikoetan bizitzeko ere bai.