Next generation EU funtsak, etorkizuneko belaunaldientzako zor nabarmena eta kezkagarria

Next Generation EU 800.000 milioi eurotik gorako mailegua da, EBk bere herrialde kideen artean banatuko duena, eta eskatzen duten herrialdeek koronabirusaren pandemiak eragindako berehalako kalte ekonomiko eta sozialak konpondu ahal izango dituzte. Aurrekaririk gabeko akordioa da, eta EBren historian inoiz finantzatu den pizgarri ekonomikorik handiena.

EBk berak Europako bonu subiranoak jaulkiko ditu bere estatu kideei dirulaguntzak eta maileguak esleitzeko, eta zuzeneko zergen bidez baliabide propioak sortuz ordainduko ditu. Haien berehalako helburuen artean, Europa ekologikoagoa, digitalagoa eta erresilienteagoa eraikitzea dago. Dena dela, EBk ematen duen bezain erraza eta sinplea al da dena?

Itzultzeko baldintza bideraezinak

Funtsak ez dira doan ematen, baldintzekin datoz-eta, eta, Espainiaren kasuan, Gobernuak lan-erreformetan, pentsioetan eta zerga-erreformetan aurrera egin behar du, eta horien helburuak, Europako Batzordeak ezarri duenaren arabera, argiak dira: behin-behinekotasuna murriztea, negoziazio kolektiboa hobetzea eta, batez ere, 2012ko erreformak sartu zuen malgutasuna ez murriztea.

Alabaina, NGEU funtsak jasotzeko bete behar diren baldintzek kezkatzen bagaituzte ere, ez dira hain kezkagarriak Europatik Bruselari dirua i­tzultzeko ezarritako baldintzak. Bai, itzuli egin behar da; izan ere, Europar Batasunak NGEU tresna finantzatzen du, bonuak jaulki ondoren.

Bonu horiek zor mutualizatua dira, eta arriskuak estatu kideen artean partekatuko dira. Hurrengo 5-30 urteetan, bonuak irabazi ahala, zergadunok, hau da, guztiok, dirua itzuli beharko diegu finantza-merkatuei. Dirua biltzeko biderik probableena gizartearentzat funtsezkoak diren zerbitzuetan, hala nola osasunean eta hezkuntzan, gastu publikoak murriztea izango da, zergadunei murrizketa- eta austeritate-neurri berriak ezarriz.

Etorkizuneko eszenatokietan pentsatzean, ezinbestekoa da NGEU funtsek sortzen duten zorra kontuan hartzea eta etorkizuneko belaunaldi eta langileentzako inpaktuak zein izango diren pentsatzea.

Kezkatzeko arrazoiak

Finantza-merkatuaren opakutasunak eta gardentasunik ezak zaildu egiten du Erkidegoko zorraren hartzekodunei buruzko benetako irakurketa egitea, eta, gaur egun NGEU bonu horien erosleak nortzuk izan diren jakiteko datu askorik ez dagoen arren, jakina da NGEU bonuen % 76,60 inbertitzaile pribatuek erosi zutela, hala nola inbertsio-funtsek, merkataritza-bankuek, aseguru-etxeek, pentsio-fondoek eta hedge funds direlakoek, eta % 23,4 banku zentralek.

Erosleen talde nagusia inbertsio-funtsak izan ziren (% 36,80), eta, oro har, inbertitzaile gehienak Erresuma Batutik (% 27,60) eta Alemaniatik (% 14,80) etorri ziren. Erosketa-egunaren ehunekoa mantentzen bada, aurreikus dezakegu 66.000 milioi eurotatik 19.872 (gaur egun jaulkiak) 2026an, 2028an, 2031n, 2037an, 2041ean, 2051n, bonu horiek amaitzen direnean, inbertsio-funtsetara itzuli beharko ditugula, hala nola HSBCra (Erresuma Batua) edo Alianz Groupera (Alemania). Zorra AEBetako funts boteretsuei saltzen bazaie, BlackRock, Vanguard edo Fidelity Investment-i zor diogu.

Zergatik kezkatu beharko ginateke? Lehenik, belaunaldien arteko justizia delako: etorkizuneko belaunaldiak itzuli beharko die hurrengo hamarkadetan har­tzekodun horiei mailegatutakoa.

Betiko zorpetuta

Bigarrenik, gainzorpe­tzearen, BPGaren jaitsieraren, atzeraldi ekonomikoaren eta larrialdi klimatikoarekin lotutako etorkizuneko kostuen egungo testuinguruan, nahiko gertagai­tza da gure ekonomia produktiboaren bidez aberastasuna sor­tzea, adostutako garaian finan­tza-merkatuei emandako guztia itzultzeko. Interes horiek itzul­tzea bideraezina denez, EBk bere zor komunitarioa birfinantzatuko du, hau da, gehiago zorpetuko gara zor zaharra itzultzeko, eta, horrela, zor hori betiko zor bihurtuko dugu.