Sharif: “Zoragarria da sortu ahal izatea”

Sharif azken hamarkada eta erdiko Estatuko rap erreferente nagusietako bat da. Pyramo «Pyramo» MXRGXNrekin batera kaleratu zuen elkarlaneko diskoa, eta, horren ondoren, De inmensidades zertxobait (Guspira Records, 21) argitaratu zuen, bere bakarkako bosgarren diskoa. Berarekin hitz egin genuen lan berri honi buruz, pandemiari buruz eta, nola ez, rapari buruz.

Bi urteren ondoren, “Neurrigabekeriak” diskoarekin itzuliko zara, estudioko zure album berria “Pyramo” -ren ondoren. Baina lau urte igaro behar izan dira bakarkako disko bat berriz kaleratzeko. Nola hazi da disko hau denbora honetan? Bazenituen gai batzuk sortuta edo dena Pyramoren ondoren izan zen?
Izan ere, dena Pyramo-ren ostekoa izan da, Lluevo-rena izan ezik, atera nuen lehen singlea. Ez zait gustatzen hori esatea, jendeak ikusten duelako ni zein neurrigabea naizen letrekin, baina gai honi buruz Pyramoren aurretik idatzita neukan letra, eta gainerako guztia gero etorri da.

Zure sare sozialetan ikusi ahal izan duguna da hainbat hilabete daramatzazula zure albuma promozionatzen eta ez zenuela argi zenbat abesti sar zitezkeen bertan. Zein unetan bukatutzat ematen duzu?
Ateratzeko data bat jartzen dudanean, hor erabakitzen ditut izango dituen gaiak, ikusten dudalako ez duela zentzurik gehiago sartzea. Niri disko guztiekin gertatu zait, amaitzeko data bat jartzen dudalako amaitzen dut, bestela diskoari buelta asko emango nizkioke, gauzak aldatuko nituzke, hainbat hitz edo silaba zuzenduko nituzke. Orduan, data mugatuak oso garrantzitsuak dira niretzat, zehazteko balio didatelako, bestela ez nieke kantuei forma emango. Disko honetan orain arte egin ez dudan negozio eredu bat proposatu nuen, singleak ateratzen joatea. Oso modu erosoa da musika egiteko, baina oso arriskutsua disko bat egiteko, hurrengo singleaz bakarrik arduratzen zarelako eta ez abesti guztiez. Une batean esan genuen data bat jarri behar zitzaiola diskoari, etengabe hazten ari zelako eta definitu egin behar zelako. Ateratzeko denbora gehiago behar izan banu, bizpahiru abesti gehiago sartuko nituzkeen.

“Neurrigabekeria” k zuk zeuk esan bezala maitasun eta mimo handia jarri diozun albuma da. Barruan dugun unibertso infinitura zuzenean doan bide bat bezala deskribatzen da, baina zer da neurrigabekeriez?
Emozioen, pentsamenduen, gogoeten eta esperientzien katalogo bat da, fabrikatzen jakin dudan arropa onenekin paketatua. Nire eskuekin, Funk-eko Gizenaren eskuekin eta nire gizon Jorgeren laguntzarekin. Disko hau nire disko guztien jarraipen logiko gisa azal daiteke, lirikari dagokionez, eta musikari dagokionez, Pyramoren bidean ikasi nuen guztia sartzen saiatu naiz. Ez da hain disko arriskutsua, nire aurreko lanen antz handiagoa du, baina musikaren gaian gehiago arriskatzen saiatu naiz.

Beti egon zara Latinoamerikarekin oso lotuta, baina disko honetan badirudi are gehiago. Karen Mendez edo Neto Peña bezalako artista latinoekin kolaboratzen duzu eta herrialde ezberdinetako lau skit horiek sartzen dituzu. Zer ekarri dio Latinoamerikak zure musikari?
Disko guztietan gustatzen zait bitartekoak zaintzea, eta hori Latinoamerikari egiten diodan keinu txiki bat da. Ez nion zentzu handirik ikusten Espainiari buruzko interludio bat egiteari, oso begi-bistakoa iruditzen baitzitzaidan nire herrialdea eta hazi eta bizi naizen lekua izanik. Latinoamerikarekin gertatzen zaidana da Mexikora kantatzera lehen aldiz joan nintzenean erokeria iruditu zitzaidala nire musika hain urruneko pertsonak harrapatzeko gai zela sentitzea, eta egia bihurtutako amets bat bezalakoa da. Eta hortik aurrera Kolonbiara, Txilera, Argentinara, Perura estrapolatzen da eta burua lehertzen dizu nire etxean, Zaragozako nire langile auzoan, egin dudan zerbait milaka kilometrora entzuten dutela eta ni ikustera etortzeagatik ordaintzen dutela sentitzeak. Hamar urte baino gehiago igaro dira ordutik, baina gaur egun nabaritzen dut Latinoamerikako hiri-musika azkar eta kalitate handiz hazi dela, eta, gainera, Espainiako hiri-musikari begietara begiratu diezaiokeela, gainditzen ez bagaituzte. Orduan, orain egiten ari direnarekiko errespetua eta miresmena erakusteko egiten dut hori, eta anaitasun gisa, elkar maite dugulako eta harreman hori sendotzeko modu bat delako.

Askotariko rap diskoa da, eta artista askorekin lan egiten duzu, Juanito Makandé, La Sra Tomasa, Charles Ans edo Her Ex artistekin. Nolakoa izan da haiekin lan egitea? Horietako zeinek harritu zintuen gehien lan egiteko orduan?
Pixka bat denok, batez ere haiekin lan egitea zein erraza izan den ikusita. Norbaitekin kolaboratu nahi dudanean, haietaz zerbait dakidalako da, edo ezagutzen ditudalako edo modu batera edo bestera miresten ditudalako. Asko gustatu zait Charles Ansekin lan egitea, baita Karen Mendezekin ere. Izan ere, gai hau ia erori egin da, berak lan handia zuelako, baina biok ateratzeko gogoa genuen, eta egun batean estudioan leloa bururatu zitzaidan, eta bidali eta eho egin nuen. Baztertzeko zorian geunden, baina itxarotea erabaki genuen eta azkenean bere partea bidali zuen eta sinestezina izan zen. Neto Peñarekin ere oso polita izan da. Baita Nano ere, nire auzoko abeslaria, kredituetan sartu ez duguna, baina asko lagundu nauena eta estudioan sartzea loria izan dena. Oso pribilegiatua sentitzen naiz deitzen dudan jendeak erantzuten didalako.

Eta zein izan da diskoa egiterakoan gehien eutsi dizun abestia? Agian Karenekin kolaboratzea kontatu duzun guztiagatik
Ez, ez, Karenena bakarrik kostatu zitzaidan, berak lan handia zuelako, nik bukatu nuelako. Kosta egin zitzaidan idaztea, haragi bizitan, beste erritmo baten gainean egitea pentsatua bainuen, eta bat-batean, Funkeko Gordok erritmo hori egitea lortu zuen, izugarri gustatu zitzaidana, eta egokitu egin behar izan nuen. Pixka bat gehiago landu behar izan nuen, baina egia ere ez zitzaidan asko kostatu.

Gero eta ohikoagoa den mundu honetan album laburrak kaleratzea, hamabost abestietara arte luzatzeko joerarekin jarraitzen duzu. Zerk bultzatzen zaitu horrela egiten jarraitzera, egungo joera gorabehera?
Negozio-eredua aldatu dut singleekin, horrelako album bat nola argitaratzen den jakin nahi nuelako, baina atera ere egin nahi nuen, lehen ateratzen nuen bezala. Uste dut disko formatutik zerbait galtzen ari dela, plataforma guztiek saritzen dituztelako singleak, berehalakotasuna, baina disko bat kontzeptu bat da, garatzeko eta gehiago sakontzeko aukera ematen dizu. Singleen ereduak berria esperimentatzeko aukera ematen zidan eta, aldi berean, hamabost abesti argitaratzen jarraitu nahi nuen. Baina, zintzoa izanik, bederatzi single ateratzen baditut, ezin dut onartu diskoak hamar abesti izatea.

“Gaur egun, zer da rapa? Ba ez dakit esaten. Hainbeste estilo eta gauza daude, non, hunkitzea lortzen baduzu, nola edo hala, legitimoa irudituko zaidan “.
Badira urte batzuk jauzi literarioa ere egin zenuela. “Bizi bizitakoa” (Arscesis, 16) eta “maitasun eta maitasun kantuak” (Arscesis, 18) kaleratu zenituen. Nolakoa izan zen paperera pasatzearen esperientzia?
Oso naturala, erosoa eta intuitiboa izan zen. Nire editorea Rafael Lechowski da, raperorik onenetakoa, onena ez bada, eta gainera nire lagun ona. Miresten dudan raperoa da, maite dudan laguna eta editore abenturazalea. Oso abentura zintzoa eta zuzena izan zen. Niretzat oso erraza izan zen, idazketaren nondik norakoak ezagutzen ditudalako eta, gainera, hor ez dagoelako erritmoaren diktadurarik, errazagoa da idaztea. Ni asteburu batez andregaiarekin joan naiteke eta arazorik gabe idatzitako hamar poemekin itzuli. Erraza da niretzat.

Literatura-proiektu gehiago dituzu buruan?
Bai, Toteking-en Bunkerra (Blackie Books, 20) irakurri ondoren, kezka gehiago sortu zaizkit. Ni Ingeniaritza Teknikoan eta Informatikan graduatu nintzen, baina literatur kezka ugari nituen, eta Filologia Hispanikoan ere graduatu nintzen. Eta kontakizun liburu bat idatzi nahi nuke. Beldurra ematen dit, zaila ikusten dut, baina, aldi berean, egunen batean egingo dudala uste dut. Hala ere, ez dut hitzematen kalitatea ikaragarria izango denik [barrez]. Baina gustatuko litzaidake hori egin ahal izatea, niretzat erronka handia baita kontatzea.

Zalantzarik gabe, gaztelaniazko raparen erreferente nagusietako bat zara. Hamabost urte baino gehiagoko ibilbidea eta zazpi disko dituzu. Zure ikuspuntutik, nola ikusten duzu Espainiako raparen gaurkotasuna?
Nire epaiketan bidezkoa eta inpartziala izaten saiatzen naiz. Herrena iruditzen zait izan duen hazkunde guztia eta gaur egun gaztaroan duen garrantzia eta lehen planoa. Gustatzen zaidan eta beldurtzen nauen zerbait dago. Gustatzen zait gero eta gehiago izatea, normalizatu egin da, sarritan entzuten da rapa, lehen hori zomorro arrarokoa zenean. Baina ikaratu egiten nau gaur egun rap edo musika urbanora hurbiltzen diren gazteek erreferente gisa arrakasta duten artistak izateak. C. Tanganaz ari naiz (asko errespetatzen eta miresten dut), Rels B-z, Kase-z. Edo, Natos eta Waor-ena, nire buruarena. Arrakasta duten artistak dira (eta nik baino gehiago), baina arriskutsua da mutil gazteak arrakastaren ikuspegitik hurbiltzea rapera. Nire belaunaldian maitasunagatik hurbiltzen ginen, identitate bat bilatzeagatik, munduan gure lekua lortzeagatik, zerbait garbiagoa. Raparaino hurbiltzen ginen bakarrik oilasko puta zelako eta ondo sentiarazten gintuelako, inoiz ez genuen imajinatzen honetatik dirua atera zitekeenik inork ez zuelako egiten. Baina orain gazteek ikusten dute C. Tanganak, adibidez, diru asko irabazten duela, eta ez dute pentsatzen berak egiten duena artea denik, batez ere dirua ikusten dute. Izan ere, gizartea eta industria arduratzen dira hori bakarrik ikusteaz, autoak, bitxiak, dirua eta blin blina. Eta horrek beldurtzen nau, gazteek perspektiba galtzeak, baina, aldi berean, kapitalismoaren arriskuak. Rapa ez da erruduna.

Zer deritzozu betiko eztabaida horri? Oinarri bakarra ez baduzu eta barra batzuk askatzen badituzu, ez zara raperoa, lehen rapa egiten zenuen, baina orain ez?
Ni ongiaren eta gaizkiaren gainetik nago. Baina luzaro bizi izan naiz hitzaldi horren itzalean, gaur egun ere baditut lankide zaharrak gaur egun egiten dudana entzuten, eta aurpegiratzea sumatzen dut haren begiradan. Nire ustez, abestiek zerbait hunkitu eta transmititu behar dute, eta hori egitea lortzen baduzu, niri bost axola. Uste dut rapak kanon batzuk dituela, baina, aldi berean, mugara eraman eta fusionatu eta nahastu egiten ditu. Gaur egun, zer da rapa? Ba ez dakit esaten. Hainbeste estilo eta gauza daude, non, hunkitzea lortzen baduzu, nola edo hala, zilegi irudituko zaidan.

Zoritxarrez, ikusi dugu Pyramoren bira bertan behera geratu behar zela osasun-egoeragatik, baina, kontzertuen gaiaz gain, nola eragin dio pandemiak Sharifi?
Bada, bi zati egon dira. Horietako bat da artistoi eszenatokira igotzea gustatzen zaigula eta ezin izan dugula. Baina rapak duen gauza ederretako bat da nire etxean abestiak egiten ditudala. Estudiora joaten naiz amaitzeko, baina ordenagailuan erritmo bat bidaltzen didate eta nire gelara joaten naiz abesti bat idaztera eta hortik ateratzen dira. Zoragarria da horrela sortu ahal izatea, beraz, imajinatu urte oso bat etxean itxita egotea. Nire alde erabili nuen disko berri honetako abesti gehienak sortzeko.

Diskoa kaleratu ondoren, bira egin zuen. Zein da Sharifen etorkizuna? Sharif artistak ba al du iraungitze-datarik?
Proiektu dezente ditut egiteke. Lauzpabost gaiko EPa egin nahi nuke Rafael Lechowskirekin. Nire anaia Rapsuskleirekin ere antzeko zerbait egin nahiko nuke, bide desberdinak daramatzagulako musikari dagokionez, arlo pertsonalean familia garelako. Orain Mexikora noa hilabete batez eta abestiekin, kolaborazioekin, bideoklipekin etorri nahi dut, eta behin horrekin itzulita, ea zer egiten dudan, beste EP bat egiten dudan edo single gisa argitaratzen ditudan. Eta, aldi berean, singleak ateratzen jarraitu nahi dut. Berrogei makila dauzkat eta ez dakit zenbat iraungo didan musikaren negozioak eta zaleen leialtasunak, eta ahalik eta gehien aprobetxatu nahi dut. Beraz, nahikoa lan egingo dut.