Modu organiko eta natural batean, Leire Vargas poesia idazten hasi zen, ordura arte adierazi ez zituen alderdiak azaleratzen uzten zion generoa, 14 urte besterik ez zituela. Bost urte geroago, Irun Hiria Kutxa Literatur Saria eskuratu du, eta, horri esker, Dena da ametsen irudipena poema liburua argitaratu du, euskal idazle berrien mapa gero eta zabalagoan kokatuz. Euskal kulturaren belaunaldien arteko erreleboak industria ia hutsetik sortu eta orain bigarren maila batera erretiratzen ari direnen lekukoa jaso du.
Hori berresten dute egunotan Durangoko Azokan biltzen diren hainbat arlotako profesionalek. Azokak errealitate horren adibideak bildu zituen atzo mahai-inguru batean. Bertan izan ziren Uxue Razquin, apiriletik Ereinen editorea; Ander Sagardoy, Sumendi Films ekoiztetxearen sortzailea; eta Eneritz Dueso, iaztik Musikarien Elkarteko zuzendaria. Bat bera ere ez da hogeita hamarrera iristen, eta iruzurgilearen sindromea sentitu dutela aitortzen dute, baina agintari ukaezinekin hausnartzen dute, bakoitzak bere jardun-eremutik.
Ane Zuazubiskar, Gazteako Zulora proiektuko aurkezleak gidatutako hitzaldian, guztiek ziurtatu zuten beren lanean sinetsi duten beste pertsona batzuei esker iritsi direla dauden tokira. Uxue Razquinek azaldu zuen Erein argitaletxetik dei bat jaso zuela apirilean taldean parte hartzeko. Kazetariak aitortu zuen orduan ia ez zekiela lanbideari buruz, liburuak irakurri eta baloratzeaz gain. “Ni lanean hasi baino lehen, lehen urratsa egina zegoen. Eduki berriak erakarriko zituen eta dinamikak aldatuko zituen emakume gazte bat nahi zuten “, azaldu zuen iruindarrak, eta hasieratik bere irizpidearen arabera jarduteko beharrezko babesa sentitu duela adierazi zuen. “Badakit entzungo didatela”, esan zuen editoreak, 45 urteko ibilbidea duen “etxe” batean sartu dela jakitun, ondare horrek dakarren guztiarekin.
Eneritz Furyak kantautorearen kasuan, Eneritz Duesoren izen artistikoak adierazi zuen Musikari Musikako Profesionalen Elkartearen zuzendaritzan izandako aldaketak ernamuina izan zuela Gernikako osasun-krisiaren aurretik sektoreko ehun emakume profesionalek egindako topaketa batean. “Konfinamenduan, esperientziak partekatzen hasi ginenean konturatu ginen pandemiaren aurretik genituen arazo asko hor zeudela”, adierazi zuen elkarteko egungo presidenteak, eta iaz zuzendaritza berritu zuen, zazpi emakume gehituz. Azaldu zuenez, Musikarik aholkularitza eskaini nahi die kasu gehienetan erakundeen aldetik edo musikaren industriaren aldetik orientazio hori lortzen ez duten musikariei.
Irusoin ekoiztetxeak Ander Sagardoy errekrutatzeko arrazoi nagusia fitxatu gabe zegoen talentu gaztea sartzeko beharra izan zen. 30 urteko ibilbidearekin ekoiztetxean martxan jarri ondoren, durangarrak bere ekoiztetxea sortzeko aukera izan zuen, Sumendi Films, bere anaiarekin batera, Eneko Sagardoy aktorea. “Orduan askatasuna sentitu nuen nahi nituen proiektuak egiteko, baina egin ahal izan nuen, beste lan bat daukadalako; bestela, ez zatekeen bideragarria izango”, pentsatu zuen ekoizleak, eta hasiera batean titulu horrekin identifikatzea kosta egiten zitzaiola aitortu zuen. Orain, erronka bere filosofiarekin bat datozen proiektuak burutzean datza: “Euskaraz, bertako jendearekin; gaztea bada, hobeto; eta fokua emakumeengan jarrita. Titularretan oso ondo geratzen da, baina orain praktikara eramaten ari gara, jakinda argazki-zuzendariak bilatzerakoan ez zaizkidala emakumeak burura etortzen “.
ERRESISTENTZIAK
Leire Vargas Itzulpengintza eta Interpretazioa ikasten ari da, literatura ingelesetik eta frantsesetik euskarara itzuli ahal izateko. Hala eta guztiz ere, durangarrak atzo esan zuen jende gaztea dagoela, gogo biziz, apustu egiten ari dena. “Ez dakidana da botere baldintzak eta egiturak zein neurritan aldatu diren. Gogoa badago, baina erresistentzia ere bai “, zioen. Esperientzia izerdi berriarekin nola lotu galdetu zien Ane Zuazubiskarrek mahai-inguruko hizlariei. “Oreka kontua da. Orain arte egin dena ez dago gaizki. Baina orain ahots berri batzuei lekua egin behar zaie: ez bakarrik editoreei, baita idazleei ere. Horri erreparatu behar diogu atzean ez geratzeko “, esan zuen Ereinen editoreak.
Ander Sagardoyk onartu zuen normala dela gazte batzuek berriak egiteko moduak proposatzea. “Baina sakoneko arazoa egitura bera dela ikusten ari gara”, iritzi zion ikuspegi berritzaile horiek planteatzerakoan aurkitzen dituzten erresistentziei dagokienez. “Horretan banaka eragitea oso zaila da, antolatzeko espazio bat behar dugu. Ekoizle gazteen batasunaz ari naiz, adibidez; orain arte planteatu ez dena “, azaldu zuen. Haren ondoan, Eneritz Furyakek zalantzan jarri zuen, metafora gisa, etxe berri bat eraikitzea komeni ote zen, dagoeneko eraikita dagoenean. “Euskal musikari dagokionez, nahikoa da Azoka begiratzea industria aldatu duen guztiaz jabetzeko. Lehen diskoetxeek pisu handia zuten eta oraindik ere badute, baina autoekoizpenak tarte handia hartu du. Hori islatu egin behar da. Egoera aldatzen denean, agian etxea mantendu dezakegu, baina sukaldea berritu dezakegu “, esan du.
GENEROA
Kasu guztietan, generoak lanbidean jardutean duen garrantzia nabarmendu zuten. Uxue Razquinek nabarmendu zuen, askotan, idazle ezagunen eskuizkribuak errefusatzean, erantzun oso gogorrak jaso dituela. “Jasotzen ditudan testuen % 80 gizonenak dira. Eta idazleek eskuizkribuak bidaltzen dituztenean, badirudi barkamena eskatzen ari direla. Laguntza eta konfiantza eskaini nahi dizkizuet zuen lanak bidaltzeko “, esan zuen. Inoiz, Eneritz Furyakek kontzertu baten aurretik “infantilizatuta” sentitu zela adierazi zuen, berari zegozkion galderak soinu-teknikariari egin beharrean. Ildo horretan, adierazi zuen Musikarik emakumeen zuzendaritza izateak erraztu egiten duela horrelako gaiak “sakon” tratatzea. Beste esperientzia batetik, Ander Sagardoyk aitortu zuen zortea duela bere proiektu pertsonala ez delako Irusoinen abalarekin bakarrik abiatzen. “Ingurune sozial eta kultural jakin bat duen gizona naiz, oso pribilegiatua naiz zentzu horretan”, onartu zuen.