EAEko Lanbide Heziketako ikastetxeek urtebeteko aurrea hartu diote Lanbide Heziketaren Legeari, eta, hasi berri den ikasturte honetatik, ikasleen artean eredu dual berri bat jarri da abian, 41.000 ikaslek lehen urtetik enpresetan praktikak egin ahal izateko. Erronka berri horren aurrean, euskal ikastetxeak urtebete aurreratuko zaizkio Lanbide Heziketari buruzko Legea indarrean jartzeari, eta ikasturte honetatik aurrera testuak proposatzen duen eredu duala ematen hasiko dira. Lege berri horren helburua erdi-mailako eta goi-mailako heziketa-ziklo guztiak dualak izatea da, hau da, prestakuntza eta enpresetako praktika txandakatzea. Euskadi aitzindaria den esperientzia pilotu horri esker, ikasleek lehen ikasturtetik egin ahal izango dituzte praktikak enpresan.
Lanbide Heziketaren lege-proiektua ekainean onartu zuen Ministroen Kontseiluak, eta funtsezko zenbait aldaketa proposatzen ditu. Garrantzitsuenen artean, nabarmendu behar da irizpide beraren arabera batzen dituela orain arteko lanbide-heziketako modalitateak: Hasierako Lanbide Heziketa, enplegurako prestakuntza, espezializazioak, profesionaltasun-ziurtagiriak eta erdi-mailako eta goi-mailako zikloak. Etorkizuneko lege honen berritasunik nabarmenena da lanbide-heziketa osoa duala izango dela, eta, beraz, ikasle guztiak, Hasierako LHtik Goi-mailakora, enpresako prestakuntza praktikoa izatera igaroko direla, zikloaren lehen hiruhilekotik aurrera.
Bi erregimen dual
Legearen zirriborroak, iraupenaren, enpresak bere gain hartzen duen curriculumaren ehunekoaren eta prestatzen ari den pertsonaren estatusaren arabera, bi erregimen dual ezartzen ditu. Alde batetik, Lanbide Heziketa Dual Orokorra dago, eta, bestetik, Lanbide Heziketa Dual Aurreratua. Lehenengoan, ikasleak orduen % 25 eta % 35 artean igaroko ditu enpresan, eta horrek hainbat aste edo hilabeteko praktikak bermatzen ditu urtero. Kasu horretan, ikasleak ez du inolako ordainsaririk jasoko. Dual Aurreratuaren erregimena bat dator ikastetxean edo enpresan prestakuntza teorikoa edo praktikoa eta lan-jarduera produktiboa eta ordaindua txandakatuz egiten den lanbide-heziketarekin. Egonaldiaren iraupena prestakuntzaren iraupen osoaren % 35 eta % 50 artekoa izan daiteke. Legea onartzen denetik aurrera, dena izango da duala, bai erregimen orokorrean, bai aurreratuan, ikaslea zein mailatan dagoen kontuan hartu gabe: hasierakoa, erdikoa eta goi-mailakoa. Lege berriak, hein batean Lanbide Heziketan garatzen ari zen euskal sisteman oinarrituta dagoenak, proposatzen du lehen mailako ikasleak, ikasturteko lehen hiruhilekoa gainditu ondoren, asteko bi egunetan joatea enpresara, eta hirutan ikastetxera.
Guztira 125 ordu praktiko izango dituzte. Bigarren mailan, ikasleak astean zazpi orduz joango dira enpresara martxotik ekainera: 370-380 ordu inguru praktiketan. Guztira, LH Dualarekin 500 ordu inguru aurreikusten dira bi ikasturteetan praktikak egiteko.
Dual Orokorraren modalitatean, enpresak lehen baino prestakuntza-rol handiagoa du; izan ere, ikastetxeak eta enpresak berak aurrez adostutako praktikak egingo dituzte ikasleek, curriculumeko gaitasun jakin batzuk lortzeko. Legez, enpresak tutore bat izendatuko du, bere ardurapean duen ikaslearen irakasle-lanak egiteko.
Dual Aurreratua, berriz, Orokorra bezalakoa da lehenengo mailan, eta ikastetxea eta enpresa txandakatzen ditu apirilaren 1etik ekainera arte. Ekainean, lehenengo maila amaitzen duenean, ikasleak bi aukera ditu: Orokorrean jarraitzea edo Aurreratura joatea. Horrek esan nahi du ekainetik aurrera enpresan ikasten jarraitu beharko duela, urteko kontratu batekin, otsailera arte, lanaldi zatituan, eta otsailetik ekainera arte, lanaldi osoan.
Ikaslearen eta enpresaren arteko kontratu-harremana eta ordainsaria
Espainiako legeak ez du zehazten zer kontratu-mota izango den. Euskadin 25 urte edo gehiago dituztenei beka batekin ikasteko aukera eskaintzen zaie. Baina Espainiako legearen egungo testuak ez du bekaren aukera jasotzen, eta, beraz, 26 urteko pertsona batek ezingo luke Dual Aurreratua egin. Eusko Jaurlaritzak proposamen batzuk egin dizkio Hezkuntza Ministerioari 25 urtetik gorakoei alternatiba bat eman diezaien, ohikoa baita adin horretako jendeak LH duala egiteko interesa edukitzea. Kontuan hartu beharreko beste aukera bat kontratu-mota bat sortzea litzateke, ad hoc. Kontuan izan behar da Euskadin dualeko 2.600 ikasle ingururen % 55ek beka jasotzen duela, eta % 45ek kontratua.
Legeak ez du behartzen enpresek ikasleei gutxieneko kopuru bat ordaintzera. Euskadin, kontratu bidezko ikasle dualak hartzen dituzten enpresek 2.000 euro jasotzen dituzte Lanbideren eskutik, pizgarri gisa, baina bekarekin lan egiten dutenek ez dute ezer jasotzen. Hala ere, ikasle guztiek Lanbide arteko Gutxieneko Soldata kobratzen dute gutxienez, enpresan lan egindako ordu kopuruaren arabera hainbanatutako 14 ordainsaritan. Hori ez da horrela Estatuko gainerako erkidegoetan.