“Sari honek baieztatu egiten du gauza batzuk hasi baino hobeto amaitzen direla”, esan du Txani Rodriguez idazleak, jakin ondoren Los últimos románticos lanak 2021eko Euskadi Literatura Saria eskuratu duela Gaztelaniazko Literaturaren kategorian. Berea ez da 2020an sorkuntza orokorrerako eta bereziki argitalpenerako lan gorabeheratsu bakarra. Javier de Isusik irabazi du Literatur Lanen Ilustrazio saria, Gardentasunagatik. Historia del exilio komikiak konfinamendu garaian izan zituen baldintza zailak ere aipatu ditu. Alex Gurrutxagak, Xabier Lete Aberriaren poeta kantariarekin Ensayo en Euskera, eta Mikel Reparazek, Ensayo en Castellano con Las grietas de América.
“Literatura hizkuntzaren eta sorkuntzaren ospakizuna da”, adierazi du Bingen Zupiriak, Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak, joan den astean aurkeztutako lau kategorietako irabazleak jakinarazi ondoren: literatura euskaraz Pello Lizarralderentzat (Argiantza); Haur eta Gazte Literatura euskaraz Anjel Lertxundirentzat (Haltzaren muinoa); eta Literatura Itzulpena euskarara (Joxan Elosegin eta mendiak). Sailburuaren hitzetan, aurkezpena bitan banatzen da, “Lanak are gehiago goraipatzeko”. Saridun guztiek 18.000 euroko saria jasoko dute, eta horiei 4.000 euro gehitu ahal izango zaizkie beren lana beste hizkuntza batean argitaratzen bada. Zazpi kategorietako sariak azaroaren 18an Gasteizko Artium Museoan egingo den ekitaldian banatuko dira.
GAZTELANIAZKO LITERATURA
Sariarekin ilusionatuta, Txani Rodriguezek azaldu du liburua 2020ko martxoaren 31n aterako zela eta “konfinatuta” geratu zela. Ondorioz, bere etxean kartoizko hainbat kaxa “hondoratu” ziren bere eleberriaren aleekin. “Liburu bat, irakurleen, liburu-saltzaileen laguntzarik gabe, aireratzen ez den objektu bat dela ulertzeko balio izan zidan”, azaldu du. Horregatik, “Sektorearen energiari esker, liburua ekainean atera zen, ziurgabetasun handiarekin, eta gaur honaino ekarri nauen ibilbide benetan ustekabekoa egin ahal izan zuen”, azaldu du. Izan ere, Zupiriak adierazi duenez, La Claqueta eta Irusoin ekoiztetxeek egokitzapen bat egin dute bidean, David Pérez Sañudoren zuzendaritzapean eta Marina Parésen gidoiarekin.
Los últimos románticos lanean, Rodriguezek Irune herri industrial bateko paper fabrika bateko langilearen bizitza kontatzen du. “Zirraragarria da gure industria-ehunaren azken estertoreen irudikapena, eta sindikalismoaren aldeko apustua borroka kolektiboaren ikur gisa, aldi berean borrokalaria eta guztiz samurra den eleberri batean”, adierazi du epaimahaiak Txani Rodriguezen obrari buruz, eta, azaldu dutenez, “Ahots freskoa, originala eta propioa du, eta hori da epaimahaiaren arreta erakarri duen ezaugarria”.
LITERATUR LANAREN ILUSTRAZIOA
Oscar Wilderen La divina comedia filmarekin (2020an Komikiaren Sari Nazionala irabazi zuen) sagaratu ondoren, Javier de Isusik Eusko Jaurlaritzak emandako sarien epaimahaia bereganatu du. ” Komiki bat saritu izana, sari pertsonal gisa ez ezik, duela urte batzuetatik Euskadin egiten ari den lanaren aitorpen gisa ere sentitzen dut “, esan du egileak, formazioko arkitektoak, bideo-dei bidez parte hartu duenak. “Pisu emozionaleko komikia da, baina, aldi berean, liburu arin eta biribila egituran, oso teknika narratibo eta grafiko onarekin, eta istorioa modu bikainean ixtea lortzen du”, ebatzi du epaimahaiak.
Fernando Tarancón Astiberri argitaletxeko zuzendariak adierazi duenez, De Isusik “protagonista guztien begietara begiratuz, gogora dezagun bere lanaren konstanteetako bat iraganari begiratzeko beharra dela, orainaldian non gauden gogoratzeko”. Tranparentes-en komikigileak berrogeita hamar urtetik gorako barne-gatazka armatuaren ondorioz kolonbiar erbestean izandako esperientzia jasotzen du. “Ea errefuxiatuen errealitatea ikusarazteko balio duen. Une honetan errefuxiatuak datoz beren bizitza salbatzeko tokien bila. Gure gizartearen erronka horiek onartzen jakitea da”, adierazi du ilustratzaileak.
EUSKARAZKO SAIAKERA
Alex Gurrutxaga euskal literaturan doktore eta EHUko irakasleak aitortu duenez, “Topikoa badirudi ere”, ez zen espero saria. Bere saiakera, azaldu duenez, pertsona askok parte hartu duten lan akademiko baten emaitza da, eta eskerrak eman dizkie parte hartzeagatik. Epaimahaiaren iritziz, Xabier Leteren bizitza eta obra jorratzen dituen lanak “gure poeta handietako bat ezagutzeko aukera ematen du, bere ideiak plazaratzen ditu, eta, gainera, bere kantuak eta kontzertuak garaiko giro eta pentsamenduarekin lotzen ditu”. Gurrutxagak kantautoreari buruz ikertzen ari zela liluratu zuen poza aipatu du. “Poz hori areagotu egiten da ikerketak liburu itxura hartzen duenean eta irakurleari bere gabeziekin eskaintzen zaionean. Eta poz hori erraldoi bihurtzen da euskal kulturan beste batzuek ireki zuten bidearen transmisioari hondar ale bat ematen diozula sentitzen duzunean, baita gabeziekin ere “, adierazi du.
SAIAKERA GAZTELANIAZ
Mikel Reparaz nazioarteko informazioan espezializatutako kazetariak “poz handia” agertu du, “Batez ere kazetaritzako kronika bat saritu delako”. “Kazetaritza bertatik bertara” aldarrikatu ostean, Obamatik Trumperako trantsizioan Estatu Batuetan korrespontsala izan zela azaldu du. “Une hori testuinguru historiko batean islatu nahi izan dut. Horretarako, 50 estatuak zeharkatu ditut “, zehaztu du. “Bidaia horretan, egileak iraganeko ikertzaile eta orainaldiko erreportari gisa jarduten du, Estatu Batuetako historia lotsagarriena eta egungo errealitate pitzatua lotuz”, adierazi du epaimahaiak, Reparazek eskuin muturreko populismoaren gorakada aztertzen duen lanari buruz, Europan ere eragina duen fenomenoa. Kazetaritzak ez du inoren zerbitzura egon behar, egiaren zerbitzura baizik, eta hori da gure lana “, esan du.