2006an, Fernando Bernuesek eta Mireia Gabilondok Kutsidazu bidea, Ixabel filma eraman zuten pantaila handira, Joxean Sagastizabalen eleberrian oinarrituta. Eta joan den urrian, Demode Produzkioak-ek Bilboko antzokian urriaren 4an banatuko diren Max Sarietan ate handitik sartu den musikal itxurako ikuskizuna estreinatu zuen Arriagan.
Arte eszenikoen sari entzutetsuek ez dute soilik Bizkaiko hiriburua aukeratu 24. edizioa ospatzeko – Calixto Bieitoren zuzendaritzapean egingo den gala –, Euskadin ekoitzitako hainbat lan ere aukeratu dituzte finalisten artean, eta, beraz, euskal presentzia oso esanguratsua da. Guztira, sei euskal ekoizlek eraman dezakete Maxen bat, horien artean Kutsidazu bidea Ixabel, musika ikuskizun onenaren saria lortzen saiatuko dena, edizio guztietan gehien gutiziatu den kategorietako bat.
Euskaraz idatzi eta interpretatutako ikuskizuna da, eta ekoizpenak gure hizkuntzan duen osasun ona erakusten du. Lehiakortasun handia izango du, Teatro Españoleko Con lo bien que estábamos (Ferretería Esteban) eta Raquel Mellerren Por los ojos filmari gailendu beharko baitzaio, azken denboraldietan Madrilen izandako arrakastarik handienetakoa. “Pozik geunden 20 hautagaien artean geundela esan zigutenean; kontuan izan behar da Estatu osoko 600 ekoizpen baino gehiago ari direla lehian. Oparia zen, ekoizpena euskara hutsezkoa da, musikala… Handicap asko zituen, oharkabean pasatzeko aukera asko. Baina finalista geratu ginela esateko deitu zigutenean, ezin genuen sinetsi. Subidoi bat izan zen “, aitortu du Patxi Barco (Donostia, 1959) euskal aktore, gidoilari eta zuzendariak.
2009an, ikus-entzunezkoen eta arte eszenikoen munduan ia denetarik egin zuen Barcok, eta Demode Quartet sortu zuen a capela kantua eta umorea nahasten dituen konpainia artistiko gisa, Joli Pascualena (ahotsa, musikagilea eta musika zuzendaria), Iker Huitzi (ahotsa, konpositorea eta zuzendari teknikoa), Santi Romano (ahotsa eta konpositorea) eta Mikel Espinalekin (ahotsa) batera. Eta duela urte batzuk beste pauso bat eman nahi izan zuen, eta Joli Pascualena eta Iker Huitzirekin batera Demode Produkzioak proiektua jarri zuten martxan, beste artista, konpainia eta profesional batzuekin sorkuntza eta ekoizpen esparru batzuk esploratzeko.
Kutsidazu bidea, Ixabel bezala, konfinamendu garaian sortutako komedia musikala. “Une zaila izan zen, zer egiten genuen pentsatzea egokitu zitzaigun; zuhurtziak amore ematera bultzatzen gintuen, baina denbora gutxi behar izan genuen aurrera egingo genuela erabakitzeko. Zorionez, lana sorkuntzakoa zen, testua eta abestiak idazteko garaian geunden, eta hori gure etxeetan egin ahal izan genuen. Modu prekarioan iritsi zen estreinaldira, industria guztia hankaz gora zegoen, hornitzaileak, jantziak egin behar zituztenak… Antzerkia egitea odisea bada, erditze basatia izan da “, adierazi du Patxi Barcok.
Obra urrian estreinatu zen Arriaga antzokian, “Bitxia bada ere, aurten sariak banatuko dira bertan, beraz, zirkulu txiki bat itxiko dugu”.
EUSKARA BASERRIAN
Eszenako zortzi aktore eta pandemia garaiko eszenografia konplikatu bat, Demode Produkzioak-eko taldeak hain ongi konpontzen jakin zuena, ezen asmo handiko musika-proiektu honek arte eszenikoetan ematen diren sari garrantzitsuenen epaimahaiaren arreta erakartzea lortu baitu.
Xanti Korkostegi, Maria Redondo, Ainhoa Aierbe, Inazio Tolosa, Karlos Ngema, Iker Huitzi, Joli Pascualena eta Santi Romano aktoreek antzeztu zuten Kutsidazu bidea Ixabel, eta Juan Martin euskaldun berriaren istorioa kontatzen du. Bertan, bertako biztanleek darabilten euskara eta ikasgeletan ikasitakoa oso ezberdinak direla egiaztatuko du kantu eta kantu artean.
Baserriko familia aitak, amonak eta alaba txikiak osatzen dute. Alde batetik, Juan Martinek hizkuntza-arazoei aurre egin beharko die, eta bestetik, lehorreratu den landa-inguruneaz duen ezjakintasunari. Horrekin guztiarekin batera, orain arte ezagutzen ez zituen sentimenduak, familiaren alaba zen Ixabel erakargarriak esnatuko duena, eta berarekin musikalki komunikatzen den inguruak sortzen dion nahasmena: zuhaitz raperoak, kupelari abesten dioten sagarrak edo behi dantzariak.
Patxi Barco izan da zuzendaria, eta Aitziber Garmendiarekin batera egin du dramaturgia; musika Iker Huitzi, Joli Pascualena eta Santi Romanorena da. “Joxean Sagastizabalekin lan egitea plazera izan da. Bere eleberrian, antzerkian, zineman… oinarritutako ikuskizun asko egin dira, baina ez nuen uste musikal bihur zitekeenik. Liburuaren haria hartu dugu, eta nobelaren mugarri batzuk abestietan garatu dira, eta beste batzuk, eszenetan. Baina bertsio librea izan da, noski, beti egilearekin hitz eginez “, azaldu du Patxi Barcok.
“Musikalak hainbat bolo egin ditu, ez pandemiaren ondorioz gustatuko litzaigukeen beste, baina ibilbidea izaten jarraitzea espero dugu. Askok aitortu digute harritu egin dituela, ez zuten espero aurkitu duten kalitatea. Gure apustua zen herrialdeko zerbait hartzea eta kalitatezko proiektu bat egitea, aldi berean komedia dibertigarri bat izan zedin, hainbat musika estilorekin. Oso dinamikoa da, erritmo handia du “.
Komedia musikal honen estreinaldiaren ondoren, konpainiak jatorrizko musika duen beste ikuskizun bat taularatu du, bere abestiekin, Patxi Barcok idatzi zuen ipuin batean oinarrituta: do Porrutata, (ni puerro, ni patata), aniztasunaz eta aldaketa klimatikoaz hitz egiten duena. Bitartean, ilusioz itxaroten dute guztiek hilaren 4a, Maxen epaimahaiak Estatu osoko musika ikuskizunik onena zein den jakinaraziko duenean. “Gustatuko litzaiguke euskarazko musikal hau izatea. Onespen ona litzateke euskal ekoizpen batentzat, pandemiaren garai latz honetan “, esan du Patxi Barcok.