Normaltasuna kaleetan gero eta handiagoa den heinean, bizi pozak gero eta gehiago okupatzen du espazio publikoa. Bilboko Kalealdiaren Antzerki eta Arteen Jaialdiak bide horretan beste urrats bat ematea erraztuko du, aire zabaleko zortzi agertokitan eskainiko diren 28 konpainiaren 58 ikuskizunen bidez. Ikuskizun horiek doan eskuratu ahal izango dira. Udalak bultzatutako programa ohiko datetara itzuliko da aurten eta nazioarteko izaera berreskuratuko du. Hala ere, tokiko konpainiei emandako laguntza da oraindik ere haien motorretako bat. Are gehiago sektorearentzako urte zail honen ondoren. Programazioak 12 euskal talde izango ditu, besteak beste, Malas Compañías Zirko Taldea eta Deabru Beltzak: Bilboko bi konpainiak iraganari begirada bat ematea proposatzen dute euren ikuskizunen bidez.
II. Errepublikan sortu zen Club Deportivoko Amateur Konpainiako protagonista nagusiengan inspiratuta, Malas Compañías Zirko taldeak Zirkus izeneko ikuskizun bat estreinatuko du, artista haien azalean jartzera jolasten. Bi emanaldi eskainiko dituzte, 17:30ean eta 19:30ean, Doña Casildako Pergolan, datorren asteazkenean. “Orain arte, estreinaldietan Umore Azoka zen gure erreferentzia, baina aurten irailera aldatu du data, eta, beraz, estreinaldi ofiziala Kalealdian izango da. Are politagoa izango da “, azaldu du Mikel Pikazak, konpainiako sortzaileak; izan ere, dagoeneko emanaldien egutegia handitu nahi dute, batez ere datorren urteari begira. Europako Zirku zeharkaldia – Pirinioak diru-laguntzari esker gauzatu ahal izan dute ikuskizuna. “Frantziako errealitatea hobeto ezagutzeko eta artista gisa hazteko aukera izan da”, azaldu du Pikazak.
Horrela sortu dute malabarismoz, akrobaziaz, orekaz, zuzeneko musikaz eta umorez beteriko emanaldia. Zer geratzen da duela mende bateko zirkua egiteko modu hartatik? “Izpiritua geratzen da, arima. Egia da zirkuak bide batzuk hartu dituela, hizkuntza garaikideetara, teknologia berrietara egokitzen jakin duela. Bere burua berrasmatzen jakin du. Zirku klasikoa gizartean birkokatu zen krisi gogor baten ondoren. Baina gizon haiek izan zuten izpiritua, espiritu solidarioa, alderraia, zirkua, ez du galdu. Circo del Sol ikuskizunean ere, argi eta jantzi gehien dituen ikuskizunik modernoenean, oinarria berdina da. Eszenografia guztiaren, argiztapen guztiaren… azpian gizon hauek duela 90 urte egiten zutena dago oraindik “, hausnartu du Malas Compañías Zirko Taldearen sortzaileak.
Iraganera ere, ez hain urrunera, Deabru Beltzak aipatzen du. Ezohiko urte honek 25. urteurrena beteko du, bere lehen ikuskizuna izan zen Su danborrak ikuskizunaren egokitzapenarekin. “Pozik gaude hirian egoteaz eta festa handi bat egiteko asmoa genuen ospakizun bat modu apalagoan ixteaz”, adierazi du Oscar Castaño Garbitxu zuzendariak. Testuinguru horretan, adierazi du lehentasuna eman diotela talderik gabe ez gelditzeari. “Kodeak gehien zigortutako konpainietako bat gara. Murrizketen ondorioz, ezin izan dugu lan asko egin, ez etxean, ez kanpoan “, adierazi du ikuskizun ibiltarietan espezializatutako konpainiaren arduradunak. “Iaz 77 funtzio eten genituen. Eta 16 genituen sinatuta Symfeunyrekin, 2018an Bilbon estreinatua. Ez dugu bat bera ere berreskuratu “, adierazi du Garbitxuk. Bere Danborrak Kalealdian estreinatzeari dagokionez, esker oneko hitzak besterik ez ditu Bilboko Udalarentzat. Datorren ostiralean izango da ikusgai Arriaga plazan, 22:00etan.
Kanada, Cabo Verde, Singapur, Zeelanda Berria, Korea, Reunion Uhartea, Kaledonia Berria, Kolonbia, Brasil, Kuba, Mexiko… dira, besteak beste, Deabru Beltzak taldeak Su Danborrak ikuskizuna taularatu duen urruneko herrialdeetako batzuk. Bere mende laurdeneko ospakizuna dela eta, antzezpen horren egokitzapena eskainiko dute eta, bertan, beren ezaugarri nagusiena erakutsiko dute: zuzeneko musika, piroteknia eta maila goreneko efektu bereziak. Oscar Castaño Garbitxu zuzendariak adierazi duenez, Kalealdia izango da emanaldi hau eskainiko duten gune bakarrenetakoa. “25 minutu izango dira maila gorenean, larrua utziko dugu”, agindu du konpainiako arduradunak.
Garbitxuk dioenez, La Fura dels Bausen beste ikuskizun baten ondoren gehien antzeztu den kale antzerkia da Su danborrak. “Munduari atea ireki zigun sorkuntza izan zen Deabru Beltzak kaleko antzerki konpainia garrantzitsuenetako bat izatea eragin zuena”, adierazi du zuzendariak, eta mundu erdia zeharkatu du “Zugarramurdiko akelarrearen inspirazio” horrekin. Oscar Castañoren hitzetan, “Oso egokitzapen probokatzailea da, oso bisuala, bost kontinente zeharkatu dituen ikuskizun ibiltari batera egokitua”.
Eszenaratzeko hainbat berrikuntza sartu dituzte. “Bertsio handiagoa egin dugu, ohi baino piroteknia gehiagorekin. Bederatzi hilabete daramatzagu antolatzen “, azaldu du Garbitxuk. “Edukiera murriztua egongo da, baina legeak baimendutako gehienekoa izango da, 600 eserlekurekin”. Hau da, oraingoz behintzat, oso urte zaila igaro ondoren konpainiak lortu dezakeen gehiena. “Gutxienez gure hirian egon ahal izango gara, gure publikoarekin”, adierazi du konpainiako arduradunak.
Aurten ospatzen ari diren urteurrena ez da uste zuten bezalakoa. “2017tik aurrezten ari ginen, gutxi gorabehera, zerbait handia egiteko. Eta horrek salbatu gaitu azkenean “, azaldu du Garbitxuk. Helburua Tambours de feu XXL izeneko egokitzapen bat egitea zen. “Hamaika lagunekin egingo dugu, baina asmoa hogeitaka lagunekin egitea zen. Gonbidatu bereziak nahi genituen, mundu osoko programatzaileak. Gure poza putzu batean “, deitoratu du zuzendariak.
Su Danborraken egokitzapena Bilboko jaialdian estreinatuko da eta, ondoren, Libourne Frantziako hiri berezia bisitatuko du Deabru Beltzak taldeak. “Hor egiten da Frantzian jotzen dugun lehen jaialdia. Aurten jaialdi horrek 30 urte daramatza eta gonbidatu berezi gisa gonbidatu gaituzte “, dio Oscar Castañok. “Baina oso txikiak dira. Gure ikuskizunak mugimenduan daude eta egungo egoerarekin estatikoan egin behar dugu “, azaldu du.
Euskadiko zirkuaren historiari buruzko erakusketa batek ekarri zuen Kirol Klubeko Amateur Konpainia. Malas Compañías Zirko Taldeko kideentzat, behinik behin, 1931 eta 1936 artean umezurztegi, egoitza eta ospitaleetan bere eginkizunen bidez alaitasuna banatzeaz arduratu zen gizon talde horrekin liluratuta geratu baitziren. Kalealdian estreinatzen duten Zirkus ikuskizuna ongintzazko konpainia honen memorietan inspiratuta dago, erakusketa prestatzen ari ziren bitartean. “Egokitzapen bat da, historia horren gure begirada. Ikuskizun arin, dinamiko eta dibertigarria egiteko bezain libre sentitu gara “, dio Mikel Pikaza Malas Compañías Zirko Taldearen sortzaileak.
Erakusketa prestatzeko aztertu zituzten sei hamarkadetan ezusteko bat baino gehiago izan zituzten. “Gure belaunaldiak uste zuen zirkua berez jaio zela, ezerezetik”, onartu du Pikazak. Errealitatetik urrun. XIX. mendean Bilbon bi Zirku antzoki egon zirela jakin zuten. Horietako bat Kale Nagusian, non barietateak edo aldizkari antzokiak antzezten ziren. Karpa egonkor bat ere jarri zuten Etxebarria parkean. Testuinguru horretan, Club Deportivoko Amateur Konpainia 1931n sortu zen, klubaren egoitza berri bat inauguratu behar zenean. “Egun horretan konturatu ziren talentuaz”, azaldu du Pikazak.
“Kirol Klubak gimnasio bat zuen eta gehienak talde akrobazietan oinarritzen zela ikusten zuten atletak ziren”, azaldu du Malas Compañiasen sortzaileak asmo profesionalik gabe sortu zen talde honi buruz, modu altruistan. “Garai hartako zirku klasikoan inspiratu ziren, baina zenbaki komikoak eta eduki artistiko oso berritzaileak sortzen jakin zuten”, azaldu du Pikazak. “Behin Guardia Zibila agertokira atera zen, benetan espontaneoa zelakoan”, dio Mikel Pikazak.
Konpainiak mota guztietako 30 artista, klase altuko pertsonak, langileak eta ikasleak bildu zituen. “Komunean zuten gauza bakarra klubeko edo bazkideen gertuko zirkuluko bazkideak zirela da”, azaldu du. Zirkua desegin egin zen gerra iritsi zenean. “Sustatzaile nagusiak eskuindarrak ziren eta alderdi nazionalarekin zeuden. Bilbotik ihes egin zuten “, azaldu du Malas Compañías Zirko Taldearen sortzaileak, eta Club Deportivoko artxiboan bilatu dute konpainiaren historia osatzeko.
Osagai horiekin, lau artistak – Bi musikari eta bi zirku – Antzinako konpainiaren hogeita hamar artistak ordezkatzen dituzten ikuskizuna muntatu dute. “Erritmoa” izateko beharrezkoak diren lizentziekin, konpainiaren alderdirik aipagarrienak erretratatzen saiatu dira. Antzezpenean sartu ezin izan dutena bederatzi paneleko erakusketa baten bidez kontatuko dute.