Guggenheim Museoa Urdaibaira begira dago

Guggenheim Museoak Urdaibain zabaltzea du helburu, Gernika eta Murueta artean, naturan ingurune artistiko bat sortuz. Artea ulertzeko modu berri bat litzateke, esperientzia ezberdin bat, foru hiribilduan hasiko litzatekeena, Cubiertos Dalia fabrika zaharra dagoen lurretan, eta Muruetan amaituko litzatekeena, ontziola dagoen tokian.

Gernika izango litzateke esperientzia berri horretara sartzeko atea, eta Muruetarekin lotuko litzateke linea berde baten, oinezkoentzako bidezidor baten eta trenbidearen bidez, zeina hobetzeko zain baitago. Gernikan eta Muruetan bi eraikin berri eraikiko ziren.

Teknikariek hainbat hilabete daramatzate proiektua eguneratzen, eboluzionatzen eta testuinguru berrietara egokitzen, eta atzo, astelehena, aurkeztu zioten Guggenheim museoaren Patronatuari. Europar Batasuneko Errekuperazio eta erresilientzia Mekanismotik 81 milioi eurora iritsi da proiektua, baina aurreikusitako inbertsioa 127 milioi eurokoa izango litzateke. Oraingoz, mahai gainean dago, eta finantzaketaren zati bat Europako funtsetatik iristearen mende egongo da. Funtsen barruan sartuko balitz, baldintzetako bat da jarduerek amaituta egon behar dutela 2026rako.

Linea berdeko handitze horrek museo-eredu berri bat ekarriko luke, ekoizpen artistikoa, ekologia, teknologia, konektagarritasun soziala eta ikerketa uztartuko lituzkeena, eta bisitariari egungo Guggenheim Bilbaorenaren bestelako esperientzia osagarri bat emango liokeena, betiere iraunkortasunaren eta ingurumenarekiko errespetuaren irizpideak betez.

Luzapen etenaren proiektua beti egon da indarrean. Guggenheim Bilbaok ez dio inoiz uko egin aurrera ateratzeari egoera ekonomikoak aukera ematen duenean. 2018an, Guggenheim Museoaren Patronatuak Urdaibaiko zentroaren handitzea berreskuratu zuen, 2020ra arteko plan estrategikoaren barruan. Juan Ignacio Vidarte pinakotekaren zuzendariak berak Urdabaiko kokaleku posible batzuk bisitatu zituen, Bizkaiko Foru Aldundia eta Eusko Jaurlaritza lanari aurre egiteko une ekonomiko egokiaren zain dauden bitartean.

Azken bi urteetan, Urdaibain egon daitezkeen kokapenak aztertu dituzte, berriro martxan jartzeko. Atzo, astelehena, aurkeztutako proiektuak eutsi egiten die 2008an ezagututako proiektuaren ezaugarriei, Urdaibaiko ingurunean hedapen etenaren eta kualitatiboaren ikuspegi berarekin, baina hura aberasten duten beste elementu batzuk txertatuz, hala nola ingurunearekin lotura handiagoa izatea eta lotura artistikoaren eta bestelako sormen-jardueren artean (ikerketa, teknologia edo diseinua, adibidez) garrantzi handiagoa izatea.

Bi eraikin berriak eraikitzeko, arkitekturako nazioarteko lehiaketa bat deituko da, baita paisajismokoa eta ekologiakoa ere. Muruetako erakusketen programazioa planteatzen da, eta, ondoren, esku-hartze artistikoak, bai Muruetaren kanpoaldean, bai Gernikaren kanpoaldean edo bidean bertan. Beste elementu garrantzitsu bat egoitza-programa bat egitea izango litzateke. Programa horren abiapuntua nazioarteko foro bat izango litzateke, urtero artearen, ekologiaren eta ikerketaren inguruan egingo litzatekeena, eta pentsamenduaren funtsezko figurak bertan izango dira.

Proiektuak 127 milioi inguruko kostua du, eta horietatik 80 eraikinak egiteko erabiliko lirateke; gainerakoa, berriz, ingurunea egokitzeko jarduketak egiteko.

Bisitariak

Proiektu berria atzo, astelehena, aurkeztu zen Patronatuaren bileran, eta bertan izan ziren Unai Rementeria Bizkaiko ahaldun nagusia eta Fundazioko Batzorde Exekutiboko presidentea, Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburua, lorea Bilbao Bizkaiko Kultura, Euskara eta Kirol diputatua, Juan Mari Aburto Bilboko alkatea, Guggenheim Fundazioko gobernu-organo goreneko kide diren enpresa eta erakundeen ordezkariak, Guggenheim museoetako zuzendari Richard Armática eta museoetako zuzendari batzuk, eta Bilbao Telematic-eko zuzendari batzuk.

Handitzeko proiektu berriari buruzko informazioa emateaz gain, bertaratutakoek beste gai batzuk ere errepasatu zituzten, hala nola museoaren urteko lehen bost hilabeteetako jardueraren balantzea. Horien emaitzak “oso kaltetuak” izan ziren mugikortasunaren murrizketen, perimetro-itxieren eta osasun-krisiaren ondoriozko edukiera-mugen ondorioz. Museoak, gaur egun, 108.870 bisitari izan ditu, aldi honetarako aurrekontatutakoa baino % 35 gehiago, 2020an baino % 9 gutxiago -martxoaren 14tik aurrera museoa nahitaez itxi behar izan zutelako- eta 2019an baino % 72 gutxiago, pandemia aurreko ekitaldian. Bisitatu dutenen jatorri geografikoa gehienbat bizkaitarra izan da, koronabirusak eragindako murrizketen ondorioz.

Museoaren 25 urteak

Guggenheim museoak 25 urte beteko ditu datorren urtean Bilbon inauguratu zutenetik, eta bertan egingo dituen erakusketen berri ere eman dute. Urtemuga hori merezi bezala ospatu ahal izatea espero dute, baina badirudi pandemia gainditzea gerta litekeela.

Guggenheimek lantzen dituen erakusketen artean autoei buruzkoa dago, Norman Fosterrek autoarekin duen harremanari buruzkoa, hain zuzen ere. Arkitektura garaikidean zehar, arkitekto onenetako batzuek automoziora eraman dute beren pasioa, Bilboko metroaren diseinatzailearen kasuan bezala. 1933an, Adler de Gropiusetik bi urtera, Richard Buck-minster Fuller arkitekto estatubatuarrak etorkizunetik zetorrela zirudien auto bat aurkeztu zuen. Bere inspirazio aeronautikoak sei metro eta hiru gurpileko aluminiozko auto bat sortu zuen. Aerodinamika pribilegiatu batek eta garai hartarako pisu arin batek errekorra eta orduko 190 kilometroko abiadura lortzen zuten. Hamaika bidaiarirentzako edukiera zuen, errekor bat, aurkezpen proba batean hautsi zena, hiru prototipoetako bat irauli zenean eta bere pilotua istripuan hil zenean.

Hala ere, 2011n, Norman Fosterrek bere Dymaxion propioa eraikitzea erabaki zuen. Pritzkerren omenaldi txiki bat Fullerri, 60ko hamarkadan haren ikasle eta laguntzaile izan zena. 2.000 irudidun argazki-artxibo batetik abiatuta, Fosterrek eta Crosthwaite & Gardiner zaharberritzaileen enpresak unitate bakar hori berpiztu zuten laurogei urte geroago. Dymaxion ospetsu hau datorren udan museoan ikusi ahal izango den autoetako bat da, Guggenheim museoa inauguratu eta gutxira motozikletaren arteak izan zuenari tiraka, arrakasta handia izango duen erakusketa.

Gainera, bere hogeita bosgarren urteurrena dela eta, museoak erakusketa bat aurkeztuko du bere bilduma iraunkorreko lanekin, XX. mendearen bigarren erdialdetik gaur egun arte. Bertan, adibidez, Marilyn Monroeren irudi ikonikoa nabarmentzen da, Andy Warholek behin eta berriz errepikatua, Robert Rauschenbergen Barcaza mihise serigrafiatua nagusi den adierazkortasunaren aurrean, edota Cy Twomblyren Komodori buruzko bederatzi hitzaldiak, baita Anselm Kiefer, Jean-Michel Basquiat edo Francesco Clementeren beste lan batzuk ere.

Pariseko Arte Modernoko Museotik datozen fauvismoa, kubismoa edo surrealismoa bezalako mugimenduen panoramika eta Guggenheim Fundaziotik datorren Jean Dubuffeten ekoizpen artistikoaren espektro osoaren berrikuspena ere iritsiko dira Bilbora.

Marie Hugonnier, Monira Al Qadiri eta Vito Acconci dira Film & Video aretoko protagonistak.