Saint John santutegiak, New Yorkeko St. Raymond John F. Kennedy presidentearen omenez, bere heriotzaren lehen urteurrenean, Lorenzo Ascasibar (Elgeta, 1930) eskultorearen sinadura darama. Etxe orratzen hiri ikaragarritik Bergararaino, bere lanik esanguratsuenetako birekin, Pietatea eta Kolomaren Kristoa, eta Donostia, non San Inazio, San Martin Agirre eta Juan Plazaola eta Ama Candida Maria de Jesus beatoen irudiak Artzain Onaren katedralean ikus daitezkeen. Adibide batzuk baino ez dira, Ameriketako Estatu Batuetan artista gisa aitortzearen eztiak dastatu zituen elgetar honen 700 sorkuntza baino gehiagoren adibideak.
Buru eta eskuekin trebea, Ascasibar XX. mendearen bigarren erdialdeko euskal eskultura figuratiboaren erakuslerik handienetakotzat hartzen da. Hala ere, bereizketa nabarmen hori gorabehera, “Ezezaguna da publiko orokorrarentzat”, azaldu du Miguel Angel Elkoroberezibar ikerlariak, Lorenzo Ascasibar: testimonio de un escultor liburuaren egileak. Joan den ostegunean Bilboko BERREGINEN Museoan izan zen ikusgai, eta argitalpenaren protagonistak lau urte eta erdiz zabaldu zituen bere ezagutzak, Higinio Basterra Bilboko eskultore oparo eta eragingarriaren eskutik.
Ekitaldian Ascasibar bera izan zen eta 90 urte ditu. Zizelkatzeari utzi dio, baina egunero Gasteizen duen estudioan sartzen da, 70eko hamarkadan bizi izan zen hirian, 15 urte iraun zuen amerikar abenturaren ondoren. Artea darion tailer honetako lau hormen artean, 1957an Bergarako San Pedro parrokiako kolomaren Kristoa zaharberritu du aurten.
Gipuzkoako eskultoreak kontatu zuenez, BERREGINEN Museora itzultzeak “oroitzapen, emozio eta ilusio asko” ekarri zizkion. “Nire familia izan da nire dirutza, Bilbon hartu ninduena, haiek gabe ez zen posible izango”, gaineratu du. Bizkaiko hiriburuko hitzordua ekitaldi-sorta baten hasiera izan zen, eta ekainaren 20ra arte artista nekaezin eta emankor honen lanari eta ibilbideari balioa emango diote. “Xehetasunez eta teknika figuratiboa menderatuz, eskulturagileetako bat izan daiteke”, azpimarratu du Elkoroberezibarrek Higinio Basterra handiaren azken ikasle izandakoari buruz.
16 urte besterik ez zituela, Lorenzo Erostarbe Hermanos enpresan sartu zen. Han aritu zen lehen aldiz zura lantzen. Eta harrapatu egin zuen. Hainbesteraino, non xehetasun finen teknika eskultoriko horrekin esperimentatzen jarraitu nahi izan baitzuen. “Bergarak funtsezko papera izan zuen artista gisa trebatu zen lehen urteetan. Jesus Okinarekin modelaketa, taila eta marrazketa egin zituen. Simon Arrieta eta Miguel Okina margolariek ere eragina izan zuten elgetarrarengan, batez ere marrazkiaren hobekuntzan “, nabarmendu du Elkoroberezibarrek.
Mahondar hiribildutik Bilbora joan zen, bere ogibidea izango zen diziplinan trebatzen jarraitzeko. Ordurako, Julio Beobide eskultoreak bultzatuta, Gipuzkoako Foru Aldundiak sustatutako Artista Berrien Lehiaketaren lehen saria eskuratu zuen. 1949. urtea zen. 19 urte zituen.
1955aren amaieran Madrilera joan zen bere karrera egiten jarraitzeko. Baina maletak egin baino lehen, mugarri bat gertatu zen, ondoren eskultore bezala sagaratzeko ateak ireki zizkiona: urte bereko irailaren 11n inauguratu zen Aramaion Vicente Goikoetxea konpositoreari eskainitako bere lehen monumentu publikoa. Handik aurrera, enkargu gehiago jaso zituen, Manuel Iradier esploratzailearen estatua kasu, Gasteizko Florida parkean altxatzen dena.
Estatu Batuetara bidean
1958ko urtarrilean, beste bi eskultorerekin batera, Félix Rubio eta Ángel BARBERO, Ameriketara abiatu zen. “Ezer gabe joan zen, eskuak poltsikoetan. Eskulturak jaten eman zion, bizibide bat eman zion. Ideia argiekin bidaiatu zuen Estatu Batuetara, oso irizpide trazatuekin; alde egiteko beharra sentitzen zuen, prisma berriak bilatzeko eta bere lanari etekin ekonomikoa aurkitzeko “, adierazi du ikertzaile bergararrak, hiru urte inguru eman baititu artista elgetarraren bizitza berreraikitzen eta” artearen eta eskulturaren kontzepzioa “azaltzen. “Ia ez nuen bibliografiarik, eta Ascasibarrek berak lagundu dit arrastoen arrastoa jarraitzen Euskadin eta Estatu Batuetan. Oso esperientzia aberasgarria izan da “, esan du.
Amerikar erraldoian Vermont, Connecticut eta New York estatuetan lan egin zuen. Hilerrietarako eta leku publikoetarako eskulturak eta pieza monumentalak, bere lan zabalaren zati dira: suhiltzailearen monumentua Bethpageko estazioan (New York); Cristobal Coloni eskainitako memoriala Stamforden (Connecticut); Saint Raymond kanposantuaren sarrera nagusiko Triangular Pylon mendiaren aldeetako bakoitzeko hiru estatuak Saint santux, Saint John eta New Yorkeko bost hilerri nagusiak; edo Saint John.
Azken honi buruz, 1965ean, Art in Stone aldizkari estatubatuarrak, “Miguel Angel moderno baten ezaugarriak” zituela uste zuen, eta, are gehiago, Ascasibar, Estatu Batuetako eskultura erlijioso sortzaile hoberenetako bat izatera bideratua zegoela esan zuen. “Bere lanaren errekonozimendu handia izan zen eta enkargu gehiago jasotzeko aukera. Oso ospetsu egin zen eta ospe handia lortu zuen. Bere lana Estatu Batuetara banatu zen “, kontatzen du Elkoroberezibarrek.
Etxera bueltan
70eko hamarkadaren lehen erdian Euskal Herrira itzuli zen. Pare bat urteko etenaldiaren ondoren, berriro abiatu zen. “Batez ere euskal gaietako lanak egiten hasi zen. Gero eta forma sinpleagoak, baina gehiena adieraziz; esperimentazio garai bat izan zuen, kubismoan barneratuz. Bere ildoa klasikoa da, baina eguneratua, beti figuratiboa “, azaltzen du ikertzaile bergararrak.
Askasibarko gubia eta zizeletik Jose Migel Barandiaran antropologoaren, Jesus Guridi musikagilearen, Simon Arrieta margolariaren, Jose Maria Arizmendiarrieta euskal kooperatibismoaren aitaren eta Aitor Elkoro pilotariaren bustoak atera dira, baita fatxada eta monolitoetan oso esanguratsuak diren erliebeak ere. Gai, tratamendu eta material ugarik loditzen dute jaiotzez elgetar honen ekoizpen zabala.
“Eskulturari eskaini diot bizitza, eta eskulturak eman dit bizitza”, adierazi du Ascasibarrek bere ibilbidea eta gogoetak biltzen dituen liburuaren hasieran. Bere artista eta obra izaerak eskulturaren talentu handiko hau (oraindik egin ez dutenak) ezagutzera gonbidatuko dituen ekitaldi programa baten haria dira. Hurrengo hitzordua Bergarako Aroztegi aretoan izango da, erakusketa moduan, maiatzaren 28tik ekainaren 20ra.