Araban, azken aldian, urtean aztarnategi arkeologikoetan baimenik ez duten pertsonengatik salaketa bat jarri zenetik dozena bat salaketa jarri dira 2020an, gehienak metal-detektagailuen erabilerari buruzkoak.
Igoera hori bi arrazoiri egozten die Aldundiak: ekintza klandestinoa, hobbyagatik edo “pirateoagatik”, eta sentsibilizazio handiagoa, herritarrak delitu horiek ezagutzera emateko telefonoa hartzera ausartu baitira; izan ere, Arabako lurpean dagoen guztia ondarea da, eta, beraz, guztiz debekatuta dago bertan dagoen edozein objektu eramatea.
Nahiz eta, bi kasuetan, Ana del Val Kultura diputatuak ostegun honetan adierazi duen bezala, baimenik gabeko ekintza horiek ondarearen “kalte konponezina” eragiten duten, eta horregatik erabaki dute jardutea, “Ez bakarrik legea aplikatuz, eta horregatik egon dira horrelako operazio pare bat (Aguraingo Ondarea eta asteburu honetako Burdinekoa, Iruña Veleian, herritarren pedagogia eginez)”.
Kanpaina
Kontzientziazio kanpaina hori Aiztogile kaleko Bibat museoan egingo den erakusketa baten bidez gauzatuko da. Erakusketa hori dagoeneko ikus daiteke eta En busca del tesoro perdido izena du, informazio-panel batzuez osatuta dago, eta liburuxka bat da, objektu arkeologikoen ustekabeko aurkikuntza zer egin behar den modu errazean jakiteko gida izan nahi duena.
Erakusketak, zehazki, Indiana Jones abenturazalearen irudia baliatzen du: “Alde batetik, arkeologia nolabait ezagun egin zuen, baina, bestetik, pieza politak berreskuratzeko ardura baino ez zuen zientzia gisa aurkezteko mesede eskasa egin zion”.
Horregatik, erakusketak azpimarratzen du arkeologia ez dela soilik objektu ikusgarriak aurkitzera bideratutako zientzia bat, baizik eta “iraganeko gizarteak nolakoak izan ziren” ezagutzen laguntzen duten prozedura batzuk dituela, “Orainaldira iritsi diren eta batez ere lurpean kontserbatzen diren hondakinei esker”.
Del Valek azaldu duenez, oso garrantzitsua da ahalik eta gehien babestea. “Krimen baten eszenatoki bat bezalakoa da, eta zein garrantzitsua den bere inguruko frogak”. Erakusketa honetan Lazarragaren faksimile batekin ilustratu nahi izan duten maxima bat, euskarazko literatura honen aztarna hau orrialde erauzi edo erreekin egongo balitz zer gertatuko litzatekeen erakusteko.
Testuingurua ezagutzea
“Testuingururik gabeko objektuak ez dira garrantzitsuak. Pieza osatzen duten historiaren orriak erauziko ez balira, hobeto ezagutuko litzateke. Adibidez, zulo bat egiten denean, lehen geruza bat suntsitzen ari da “.
Izan ere, Arabako lurpean dagoen guztia jabari publikoko lanak dira, eta, beraz, legez kanpokoa da haren azpian dagoen guztiarekin etxera eramatea edo salerostea. Hala eta guztiz ere, Foru Aldundian egiaztatu dute metalen detektagailuen erabilerak gora egin duela, 90eko hamarkadatik, batez ere, nahiz eta orain gehiago zabaldu diren, “Modan jarri dira” eta eskuragarriagoak bihurtu dira.
Aldundia jakitun da lurralde hori oso sakabanatuta dagoenez, Gaubea bezalako eremuak daudela, “Detektagailua erraz pasatzen den tokiak”, edo, oro har, aztarnategiak dauden lekuak, Araban bakarrik baitaude horietako milaka dokumentatuta.
Horregatik, herritarren inplikazioa funtsezkoa da, Ertzaintzari lagun horiek besteen berri jakiten dutenean jakinarazteko, edo Museoen eta Arkeologiaren foru-zerbitzuari jakinarazteko (945 20 37 00) edo museoarqueologia@araba.eus helbidera mezu elektroniko bat bidaltzeko. Hori dela eta, funtsezkoa da erakundeen arteko lankidetza. “Praktika horiek amaitzea da azken helburua. Guztion artean lortuko dugu “, azpimarratu du diputatuak.