Calatayud, aurkitzeke dagoen altxorra

Calatayud Zaragozako probintziako udalerria da, Aragoiko autonomia-erkidegoan kokatua. Eskualdeko hiriburua da, eta autonomia-erkidego horretako laugarren udalerririk populatuena. Calatayudetik 4 kilometro ingurura, Bilbilis erromatar hiria izandakoaren aztarna arkeologikoak daude, eta hortik dator, hain justu, Calatayudeko biztanleen jentilizioa: bilbilitarrak. Ibilbidean, barruti termal baten, antzoki baten eta Calatayudeko Arkeologia Museoan biltzen diren foro baten aztarnak ikus daitezke.

Hirigunean, Santa Maria Nagusiaren Kolegiata dago: Calatayud meskita zaharraren gainean eraiki zen 1120. urtean, eta 2001ean Gizateriaren Ondare izendatu zuten. Hilobi Santuaren Errege Kolegiata 1156an eraiki zen, eta XVII. mendearen hasieran suntsitu eta berreraiki zuten. Jerusalemgo Hilobi Santuaren erreplika da. Ez da ahaztu behar Peñako Ama Birjinaren Santutegia: hiriko zaindaria da, eta antzinako gaztelu arabiar baten gainean dago. Judutegiaren auzoan, harrizko kalexka estuak daude, guztiak ere historia luzekoak.

800 urte baino gehiago dituen egitura natural honen protagonista nagusia Piedra ibaia da. Ur-jauzi ikusgarriz, paisaia harrigarriz eta Erdi Aroko ibilbideez beteta dago. Cola de caballo izeneko ur-jauzia da ibilbidearen puntu gorena. Bertan, urjauzi ikaragarria ikusteaz gain, ikuspegi ordainezinak daude: monasterioak eta hegazti harraparien ale ugari ikus daitezke, besteak beste, hontzak, belatzak, arranoak eta putreak. Monasterioa bisitatu bitartean, Txokolatearen Museoa eta Ardoaren Museoa bisitatzeko aukera dago.

Bertako plater tipikoen artean, patatekin edo txirlekin egindako mozkorraldiak daude, eta txahalki errea da bertako sukaldearen bereizgarrietako bat, bai eta Calatayudeko urdaiazpikoa ere. Calatayud, gainera, garnatxa tintaren lurraldea da, oso presente dago jatorrizko deitura duten bertako ardoetan, eta ardoaren ibilbide propioa dute. Upeltegi batzuk ere bisitatu daitezke.