Frigiliana, xarma duen herri andaluziarra

Frigiliana Málagako udalerria da, Axarquía eskualdean (Andaluzia) dagoena. Etxe kareztatu eta kale harriztatuen hiribildu zoragarri hau Almijara mendilerroaren hegoaldeko isurialdean dago, itsas mailatik 300 metrora. Frigiliana 3.000 biztanle inguruko herria da, eta badirudi iraganean ainguratuta geratu dela. Oinezkoen kaleak, loreontziz eta lorez apaindutako balkoi eta burdin hesiz beteak; bi koloretako harriztatze bikaina, marrazki geometrikoak osatuz; eta aldapa eta harmaila aldapatsuak, bistak ikusgarriak diren begiratoki ikusgarri batean amaitzen direnak, zuritasun liluragarriko etxe kareztatuen marko ezin hobea dira. Frigilianako multzo arkitektonikoa da puruena, Andaluziako jatorri arabiarreko herrien artean.


Bertako eraikin esanguratsuenetako batzuk dira: Paduako San Antonio Eliza, XVII. mendeko ermita zahar baten gainean eraikia; IX. mendeko Lízar Gaztelua, Sabinako muinoan, eta, gaur egun, XVII. mendearen hasierako horma bat eta sarrerako arrapalaren zati bat bakarrik kon­tserbatzen dituena. Ez dira ahaztu behar alde zaharra eta auzo mudejarra.


Frigilianak hiru kulturen hiribildua deitzen dio bere buruari, XV. mendearen amaieran, hiru erlijio garran­tzitsuenetako pertsonak bizi baitziren bertan: kristaua, judua eta musulmana. Udalerri honetako kaleak eta plazak izen horrekin bustita daude, hiru kulturen iturrian eta beste monumentu batzuetan jasotzen den bezala, hala nola Torreongo Adarve on­tzia eta Hiru Kulturen Plaza; horrez gain, hiribildu honetan Frigiliana 3 Kultura jaialdia ere antolatzen da abuztu amaieran.


Gastronomiari dagokionez, Frigilianako platerik tipikoena nabarmendu behar da: chotoa, Axarquían ohikoa den antxume errea; era berean, oso ezagunak dira ogi-mamiak, arropía izeneko gozokia, kanabera-eztia duen batata, San Joan opilak, markotxak, eta ezinbestekoa da berenjena frijituak kanabera-eztiarekin dastatzea, hori guztia herrian egindako moskatel ardo on batekin.