Akira (1988) filma Tokio suntsitzen duen leherketa batekin hasten da. Jakin gabe, Katsuhiro Otomok, film luzearen zuzendari eta manga originalaren egileak, dena aldatu zuen eztanda bat prestatu zuen, ez bakarrik animaziozko zineman, baita oro har zineman ere. Felipe Mugicak (Barakaldo, 1976), Asiako ikus-entzunezko kulturan adituak, bere laugarren liburua aurkeztuko du larunbat honetan, 12:00etan, Donostiako Fnac-en: Akira y los animes que lo cambiaron todo. Bertan, Otomoren lan hau disekzionatzen du, testuinguruan jartzen du eta uhin hedakorra zein urrun iritsi zen azaltzen du.
Explosión Anime, Explosión Anime: Segundo Impacto eta Japan Extreme bere ekimenez argitaratu ondoren, Mugicak cyberpunkaren ikono horri buruz egindako monografia berria Diábolo argitaletxearen proposamena izan zen, David Heredia animazio japoniarreko beste ikertzaile baten bitartekaritzapean, bizkaieraren aurretiko lanak gustuko zituena. “Proposamena bikaina iruditu zitzaidan. Animaziozko film japoniar batek liburu bat eskaintzea merezi badu, hori hau da “, esan du Fantastic Magazine Asianeko arduradunak. Duela hilabete batzuk, Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Asteko Animedon ekimenaren barruan antolatutako Dragoi Bolatik infinitura erakusketan parte hartu zuen Felipe Mugicak, beste Akira bati buruz hitz egiten zuen testu batekin, kasu honetan Toriyama abizenaz, eta bere obra handiari buruz, Dragon Ball, zeinak, hizpide dugun Otomoren obrarekin batera, gure inguruko animemaniaren ateak ireki baitzituen.
Mugicak oroitzapen “lausoa” du Akira ikusi zuen lehen aldiaz. Hori bai, ez zaio ahazten “haluzinatu” egin zuela. Institutuko ikaskide batek pasatu zuen, ia estraperlozkoa, harpidetu gabe zeudenentzat kodetzen zen jatorrizko Canal+ haren VHS grabatu batean. “Inoiz ez da horrelakorik ikusi: helduentzako animazio bat, teknika harrigarriarekin, cyberpunk eta futurista, motoen jazarpenekin, manifestazio herrikoiekin, ahalmen mentala duten haurrekin…”, azaldu du adituak.
David Cronenbergen Haragi Berriaren, Métal Hurlant komikien eta zientzia fikzioaren aldizkari frantsesaren eta Moebiusen oinordekoa izan zen, besteak beste, Fritz Langen Metropolis (1927), Stanley Kubricken Laranja mekanikoa (1971), Gakury Ishiiren Burst City (1982) eta Ridley Scotten Blade Runner (1982) filmen oinordekoa. Akirak Europa eta Estatu Batuen aldeko animazio heldu eta hiperbortitza erakutsi zuen, ordura arte Mendebaldeko produktuez mozorrotutako animeak edo jatorri japoniarra ezkutatzen zutela ziruditenak.
Otomok komikia amaitu baino lehen zuzendu zuen film luzea – 2.000 orrialde baino gehiagoko lan handia, sei liburukitan bildua, eta jatorriz 1982 eta 1990 artean argitaratua –. Horren ondorioz, filma eta komikia ez ziren berdinak izan zenbait alderditan, hala nola amaiera, filmeko bertsioan askoz ere garrantzitsuagoa.
Aipatu dugun leherketa, film luzeak irekitzen duena, garai diegetiko zehatz batean kokatzen da, 1988an. Japoniako hiriburua suntsitu ondoren, sareak 2019ra arte egiten du jauzi, Neo Tokio berreraiki eta entzutera.
Fikziozko megalopoli horretan ohikoa da bosozokuak, motozale gazteen taldeak, elkarren aurka borrokatzea. Talde horietako baten liderra da Kaneda, eta, karrera batean zehar, haurtzaroko lagunetako batek, Tetsuok, istripu bat izango du bidean gurutzatzen zaion aurpegia zahartuta duen haur bat saihesten saiatzean. Une horretan hasten da Tetsuo botere psikikoak kontrolik gabe garatzen, eta Akiraren itzala, lehen leherketaren atzeko pertsonaiarena, tramaren gainetik hegan hasten da.
Hor datza, adibidez, paperezko bertsioaren eta pantaila handiaren arteko beste desberdintasunetako bat. Lehenengoan, Akira pertsonaia istorioaren erdi aldera agertzen da fisikoki; filmean, aldiz, ia ez da agertzen, ia mamu baten moduan jokatzen du. Alde horretatik, Mugicak argi du formatu batetik bestera nahiago duela bertsio zinematografikoa.
Nahiz eta Kaneda pertsonaia nagusia izan eta Akira izan obrari izena ematen diona, adituak defendatzen du benetako protagonista Tetsuo dela, azkenean istorioaren bilaua dena. “Narrazio-arku interesgarriena duena da”, gehitu du. Beti Kanedaren itzalean eta gutxiagotasun-sindrome nabarmenarekin, bere buru-botereen garapenak megalomano bihurtzen du, eta, aldi berean, “kaltebera” izaten jarraitzen du.
Lanak, gaiari dagokionez, 50 eta 80 urte bitarteko gizarte japoniarraren gertaera historiko askori erantzuten die. Jakina, Akirak sortutako botereak beldur atomikoa aipatzen du, nahiz eta 70eko hamarkadako matxinada sozialak, azpikultura tribalak, sektak eta ustelkeria politikoa ere Otomoren interesekoak izan.
Horietako asko dagoeneko ezagunak dira Mendebaldean, izan ere, Akirarekin hasitako animearen normalizazioagatik. Haren estreinaldiak, Mugicak zehazten duenez, animearen “boom” bat eragin zuen, eta animea askoz ere sarriago iristen hasi zen.
Gainera, oso ezaguna da gerora animazioaren edo zinemaren beste tradizio batzuetan izan zuen eragina. Ikusi behar den gauza bakarra da batzuetan imitatu edo omendu egin dela Kanedak urtzen duen plano ospetsua. Mugikak, bere liburuan, erreproduzitu den aldi guztiak aipatzen ditu, bai Japonian, bai Japoniatik kanpo. Puntu horretara heldu da bere ikerketa, eta horren berri emango du larunbat honetan Donostian.