Euskarazko literaturak Nafarroan duen ikusgarritasun eskasaren kezka dela eta, Euskaltzaindiak jardunaldiak antolatu ditu maiatzaren 8, 9 eta 10ean Iruñean.
Jardunaldiak Euskal Literatura Nafarroan (1975-2025) lelopean egingo dira. Sortzaileen begirada (Literatura euskaldun en Navarra, 1975-2025. Bertan izan dira Jabier Arakama Euskarabideko zuzendari kudeatzailea, Sagrario Aleman Euskaltzaindiak Nafarroan duen ordezkaria eta Castillo Suarez idazle eta euskaltzain osoa.
Jabier Arakamak euskarazko literatura sustatzeko horrelako jardueren garrantzia azpimarratu du, eta hitzaldi horiek aldi berean itzultzea garrantzitsua dela azpimarratu du, “mezua erdal komunitateari ere helarazteko balio duelako”.
Sagrario Alemanek, bere aldetik, erakundeetatik jasotako babesa eskertu du, eta esan du saio horiek Nafarroako gizarteak euskal literaturaren eta, bereziki, Nafarroako literaturaren pertzepzio handiagoa izatea erraztu dezaketela. “Nafarroako kultur eragile guztiek euskarazko literaturak lurraldean bizi duen egoerari gehiago erreparatzeko ere balio beharko lukete”, azpimarratu zuen. Azkenik, euskal literatura sustatzea hezkuntza sistemaren zeregina ere badela gogorarazi du euskaltzainak: “Zentzu horretan, Euskaltzaindiak dei egiten digu Nafarroako ikastetxeetan irakurzaletasuna sustatzeko neurri eraginkorrak har daitezen. Guztion artean prestigiatu eta ezagutarazi behar dugu euskarazko literatura, eta hori ere topaketa hauen helburua da “.
Euskal idazle-talde baten proiektua
Azkenik, Castillo Suarezek programa hau antolatzea bultzatu zuen prozesuaz hitz egin du, ernamuina noiz eta non sortu zen zehaztuz. “Proiektu hau Nafarroako euskal idazle-talde baten artean sortu zen, eta hainbat bilera eta harreman izan zituen 2023an eta, batez ere, 2024an. Guztion kezka zen, eta oraindik ere bada, euskarazko literaturaren ikusgarritasun falta Nafarroako gizartean. Uste dugu arazoa ez dela jardunaldi hauekin konponduko, baina zerbait zabalagoren hasiera ere izan daitekeela uste dugu “, adierazi du idazleak.
“Euskal literaturaren egoera erabat aldatu da Francoren diktaduraren giro itogarritik. Gaur egun, Nafarroan (Nafarroa Garaia eta Nafarroa Beherea) euskarazko ehun literatur sortzaile baino gehiago konta daitezke, literatur belaunaldi eta genero guztietakoak. Kalitatezko sortzaileak dira, ideologikoki askotarikoak eta beste hizkuntzetako idazleen lanekin homologagarriak “, gaineratu du.
Eta jardunaldi hauek hainbat galdera egin nahi dituztela azpimarratu du. Nola aldatu da euskal idazlearen estatusa Nafarroan? Zer bilakaera izan du euskal literaturak azken 50 urteotan Nafarroan? Nafarroako gizarteak behar bezala ezagutzen al du errealitate hori? Oihartzun sozial nahikoa izan al du azken urteotan euskarazko literaturaren alde egindako ahaleginak? Esku-hartzeek, neurri batean behintzat, galdera horiei erantzungo diete.
Nafarroako euskarazko eleberrien azterketa zabala
Maiatzaren 8an, Koldo Izagirre idazlearen hitzaldia izango da Iruñeko Pinaquy aretoan (San Frantzisko 5), 18:30ean: Lurralde berri bat. Izagirrek azken 50 urteetan Nafarroan euskaraz argitaratu diren eleberrien azterketa zabala egingo du, eta horien kritikak ere aztertuko ditu. Hitzaldia, gainerako ekitaldiak bezala, publikoari irekia izango da eta interpretazio zerbitzua barne hartuko du.
Ostiralean, maiatzak 9, Pinaquy aretoan mahai-inguru bat egingo da 18:30etatik aurrera. Irati Jimenez idazleak gidatuko du eztabaida, eta hiru belaunalditako idazle banak eta idazle batek hartuko dute parte: Angel Errok, Aingeru Epaltzak eta Oihane Zuberoa Garmendiak).
Hilaren 10ean, larunbata, Kondestablearen Jauregian poesia errezitaldi bat egingo da, 12.00etan: Lur bat zedarritzeko hitzak. Bertan, Iosune de Goñi, Izaskun Igoa eta Esti Martínez Díaz de Ceriok bere poemak irakurriko dituzte. Danserie Ensemble musika talde errenazentista eta barroko ezagunak girotuko du ekitaldia.