Etxepare Institutuak proiektu bat garatuko du datozen lau urteetan euskara eta euskal sorkuntza garaikidea “makroeskualde atlantikotik” haratago frankofoniara hurbiltzeko, bost kontinentetan 321 milioi biztanle dituen kultura eta identitate desberdineko komunitate batera.
Proiektuaren izena Ça colle au Basque da (euskalduntasuna itsasten zait), eta gaur aurkeztu da Getarian. Bertan, mugaren bi aldeetako kultur sektoreko profesionalek, Eusko Jaurlaritzako Kanpo Harremanetarako Idazkaritzako ordezkariek eta Euskadik Parisen eta Bruselan dituen ordezkaritzetako ordezkariek hartu dute parte, besteak beste.
Ibone Bengoetxea lehen lehendakariorde eta Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak eta Maël Solen Picard Quebeceko (Kanada) Bulegoko zuzendariak parte hartu zuten ekitaldian, Irene Larraza Etxepare Euskal Institutuko zuzendariarekin eta Yves Kordian Malandain Ballet Biarritzeko zuzendariordearekin batera.
“Euskadik begirada nazioarteko esparruan finkatu nahi du, eta bere ahotsa erabakiak hartzen diren espazioetan entzun”, adierazi zuen Bengoetxeak, eta Etxepare Institutua “Euskadi Globalaren kulturaren eta euskararen motorra” izatearen alde egin du, “ziurgabetasun” garai hauetan, “inoiz baino gehiago areagotu behar baita kultura-diplomazia”.
“Ekimen honen bidez lurraldetasuna gainditu nahi dugu eta bost kontinenteetan zehar hedatzen den unibertso batera zabaldu, mugaz gaindiko lankidetza sustatuz”, azaldu zuen Bengoetxeak.
Gehiago eta hobeto aitortua
Larrazak azpimarratu zuenez, euskal kultura “ezagunagoa, ezagunagoa eta aintzatetsia” izatea da asmoa. “Elkarrekin hausnartu nahi dugu historian zehar hegemoniak marraztutako mapetan sorkuntza eta hizkuntza gutxituetan dugun tokiari eta garrantziari buruz”. Quebecekin ekimen bateratu batzuk aurrera eraman dituzte, baina orain “truke aukera ikaragarriak” irekitzen dira, ziurtatu zuen Picardek. Horren adibide gisa, Interneten kultura horiei buruzko edukiak aurkitzeko zailtasuna eta bilaketetan kultura nagusiak soilik ager ez daitezen lan egiteko beharra aipatu zituen.
Yves Kordianek Malandain Ballet Biarritzek Euskadirekin izandako lankidetza aipatu zuen 2000. urtean hasi zen kasu arrakastatsu gisa, zenbait zailtasunekin, baina azkenean “Iparraldeko eta Hegoaldeko energia bikaina” aprobetxatuz.
“Orain Euskal Herriko enbaxadoreak gara”, azpimarratu zuen Kordianek, eta euskal eszenatoki ezberdinetara iristen den Maitaldia jaialdiak Euskadiko artistei ematen dien babesa indartuko duela eta “frankofoniaren tranpolina” izango dela aurreratu zuen.
Lau ardatz
Proiektua lau ardatzen bidez garatuko da. Lehenik eta behin, euskararen eta euskal sorkuntzaren presentzia sendotuko da Etxeparek frankofoniaren esparruan garatzen dituen ekimenetan, hala nola Quebec en toutes lettres, Fest ‘Arts (Libourne, Frantzia) eta Bruselako Liburu Azokan. Bigarren zutabea finantzaketa-ildo berriak bultzatzea da, euskal sortzaileek eta operadoreek lurralde frankofonoetan erreferentziazko azoka, jaialdi eta ekitaldi kultural eta artistikoetan parte har dezaten errazteko, bai eta euskal literaturako argitalpen-proiektuetan ere.
Cinars Biennale (Montreal, Kanada) eta Rideau: L ‘Association professionnelle des diffuseurs de spectacle (Quebec) bezalako arte eszenikoen azoketan parte hartzeko laguntza espezifikoak aurreikusten dira. Gainera, 2026rako Itzultzaile Berriak proiektuaren edizio berri bat dago aurreikusita. Proiektu horren helburua kanpoan euskal literaturako itzultzaile sare bat sortzea da, eta frantsesezko itzulpenean jarriko da arreta.
Hirugarrenik, Iparraldeko eragile kultural eta instituzionalekiko lankidetza bultzatuko da, Maitaldia jaialdira euskal ekoizpen eszenikoaren alderdirik nabarmenena frankofoniako programatzaileei hurbiltzeko planaren barruan. Gainera, Etxeparek dagoeneko lan egiten duen esparru akademikoa indartuko du, Sorbonne eta Sorbonne Nouvelle bezalako erreferentziazko unibertsitateetan euskara eta euskal ikasketak zabaltzeko aukerak sortuz. Horiekin batera, itzulpenari buruzko kongresu bat prestatuko da azarorako Parisen, frantseseko soziolinguistika diglosikoen testuinguruetan.