Europar Batasunaren, Europar Batasuneko estatu kideen eta Tunisiaren arteko egungo lankidetzak, migrazio-kontrolaren arloan, itsasoan erreskatatu edo intertzeptatu diren pertsonak Tunisian lehorreratzeko prerrogatiba barne (Libiarekiko aurreko lankidetzaren antzekoa), giza eskubideen urraketei laguntzen die, zalantzarik gabe.
Tunisiarako mugen kudeaketa kanpora ateratzeko Europako politikek giza eskubideen urraketa larriak egiten dituzten segurtasun-agintaritzei laguntzen diete. Pertsonek edozein herrialdetatik irteteko eta asiloa eskatzeko duten eskubidea ere oztopatzen dute, beren giza eskubideak arriskuan dauden herrialdeetan migratzen dutenak eta babesa eskatzen dutenak barne hartuta. Gainera, Tunisiako lehorreratzeak arriskuan jar ditzake migratzaileak eta errefuxiatuak, eta kalte larrien eraginpean jar ditzake; halaber, Libia eta Aljeriara kolektiboki kanporatzeko arrisku handian jar ditzake, eta horrek ez itzul-tzeko printzipioa urratzen du. 2024ko ekainaren 19an Tunisiako bilaketa- eta salbamendu-eskualdea sortu zen, Europako Batzordeak eskatuta eta babestuta.
Horrek arriskua dakar eskubideak urratzeko beste tresna bat izateko, itsasoan segurtasuna babesteko erantzukizuna modu legitimoan betetzeko tresna baten ordez. Libiarekin duen lankide-tzaren antzera, EBk eta estatu kideek Tunisiarekin egindako akordioak honako ondorio hau izan dezake: babesa bilatzen duten pertsonen aurka egiten diren giza eskubideen urraketa larriak normalizatzea eta nazioarteko bilaketa- eta salbamendu-sistemaren osotasuna ahultzea, sistema hori desitxuratuta utziz migrazio-kontrolaren zerbitzura jartzeko.
Tunisiako eta nazioarteko erakundeek eta NBEko erakundeek azken bi urteetan ateratako ondorioek adierazten dute Tunisia ezin dela “leku segurutzat” jo itsasoan intertzeptatu edo erreskatatutako pertsonentzat, batez ere beltzentzat, 1979ko SAR hitzarmenaren, Itsas Segurtasuneko Batzordearen eta NBEko erakundeen definizioaren arabera.
Errefuxiatuen Estatutuari buruzko 1951ko NBEren Konben-tzioaren parte izan arren, Tunisiak ez du legeriarik eta asilo-sistema nazionalik. Legeak modu irregularrean sartzen, irauten edo herrialdetik irteten direnak zigortzen ditu. Itsasoan atzeman ondoren edo Tunisiako lurraldean arbitrarioki atxilotu ondoren, Tunisiako agintariek behin eta berriz abandonatu dituzte errefuxiatuak, asilo-eskatzaileak eta migratzaileak Tunisiako basamortuan edo Libia eta Aljeriarekin muga egiten duten urruneko eskualdeetan. Praktika horiek bidegabeko kanporatze kolektiboak izan daitezke, erabat mespretxatzen dute errefuxiatuen eta migratzaileen bizitzeko eskubidea, eta itzulerarik ezaren printzipioa urra dezakete. Kanporatutako pertsonek giza eskubideen urraketa larriak pairatzeko arriskua dute Libian, bai eta Aljeriatik Nigerrera berriz kanporatzeko arriskua ere. NBEren informazioa aipatzen duten txostenen arabera, Tunisiako segurtasun-indarrek lurrean ustez irregularrak diren migratzaileak atxilotu dituzte, eta agintari arinei transferitu dizkiete zuzenean. Ondoren, agintari libiarrek bidegabe atxilotu dituzte, behartutako lanak, estortsioa, tortura eta beste tratu txar batzuk eman dizkiete, bai eta giza hilketa ez-legitimoak eragin ere.
Europar Batasunaren konplizitatea
Tunisiako agintariek dokumentatutako giza eskubideen urraketak gorabehera, EBk eta haren estatu kideek Kais Saciueden gobernuari ematen dioten babesa areagotu egin da. 2023ko uztailean sinatutako Elkar Uler-tzeko Memorandumaren bidez, 1.000 milioi euro hitzeman zizkion EBk Tunisiari, baita 105 milioi euro ere, mugak eta migrazioa kudeatzeko, Europara itsasoz irtetea de facto galaraztearen truke, babesa behar duten pertsonak barne. Tunisiako bilaketa- eta erreskate-eskualdearen mugapean, Tunisiako gobernuak EBk ezarritako data luzeko lehentasun bat bete du. Alde batetik, itsasoko bizitza babesteko Tunisiari dagokion eran-tzukizuna betetzeko urrats formala da hori.