Tanzanian, duela ia 30 urtetik hona, Emakume Artzainen Kontseilu batek komunitateko emakumeen eskubideak defendatzen ditu, eta lortu du ezkontzak eragoztea eta emakume masaien hezkuntza eta lurraren jabetzarako sarbidea ahalbidetzea
Naishorua Masagok, mundu guztiak Nai deitzen duenak, 13 urte zituen bere aita biologikoa ezagutu zuen egunean. Lehen hezkuntza amaitu berritan, bere etxeko patioan zegoen, Kirtalo herrixkan, Tanzaniako iparraldean, ezezagun bat agertu eta erreklamatu zuenean bere aita zela esanez. “Nire aita? Aitarekin eta amarekin bizi nintzen. Ez nekien nor zen jaun hori”, dio. Hala ere, “Ezkontzeko ordua da, Nai”, esan zion. 2008ko egun horretan, neska masai honek gauza asko jakin zituen: aitona-amonekin hazi zela, gurasoak zirelakoan, eta inoiz ikusi ez zuen gizon hark bere etorkizuna erabakita zeukala.
Une horretan jada, Emakume Artzainen Kontseiluaren (PWC, ingelesez) lanaren oihartzunak entzuten ziren. Erakunde hori 1997an sortu zuten bederatzi emakume masaik komunitatean beren eskubideak defendatzeko, eta dagoeneko lurraldeko biztanleen artean ezagunak ziren, Kenya eta Tanzania artean milaka kilometro hartzen dituen hedadura zabalean. Naik erakundea ezagutu zuen lehen aldia Maanda Ngoitiko fundatzaileari esker izan zen, bere graduaziora ohorezko gonbidatu gisa joan zenean. Nai bere promozioko bigarrena izan zen eta PWCak beka bat eskaini zion bere ikasketak Emanyata bigarren hezkuntzako eskolan jarrai zitzan, Ngorongoroko barrutian, hau ere herrialdearen iparraldean, erakundeak 2006tik zuzenduta.
Jasotako laguntza horri esker, Naik ezkontza saihestu zuen. “PWC beka izateko beharrezkoa da baliabide gutxiko familia batetik etortzea eta behartutako ezkontzaren edo genero indarkeriaren arriskupean egotea”, azaldu du Lakati Kulalek, 2021etik ikastetxeko zuzendariak. Naik, bi baldintzak betetzen zituenez, lau urtez ikasi ahal izan zuen Emanyata eskolan.
Baina Nai amonaren etxera itzuli zenean, besapean bigarren hezkuntzako titulu bat zuela, bere aita itzuli zen eta oraingoan eraman egin zuen. 17 urte baino ez zituen. “Nik ikasten jarraitu nahi nuela esan nion, ez ezkondu. Amak esan zidan hori desohorea izango zela”, azaldu du Naik. Emakumeak 28 urte ditu gaur egun, eta gogoratzen du, etsita, bertatik igarotzen ari zen motorzale bati Artzainen Kontseiluari informazioa emateko eskatu ziola, bere ezkontza hurrengo egunean baitzen. Eta zeremoniaren goizean, PWCko emakumeek erreskate zentro batera eraman ahal izan zuten.
Tradizioak aldatzen
Emakume Artzainen Kontseiluak borroka egiten du genero-indarkeriaren, behartutako ezkontzen zein genitalen mutilazioaren aurka, eta ura eta lurraren jabetza eskuratzearen alde. Oztopo ugari aurkitu zituzten bere lana abian jartzeko: “Tradizioak aldatzera emakume talde bat etortzea ez zuten ondo hartu gizonek”, dio Ngoitikok. Arduradunak onartzen du aurrerapenak agerikoak direla, nahiz eta oraindik ere badiren jarrera zapaltzaile batzuk: “Masaiena oso gizarte patriarkala da, eta emakumeak beti izan dira beheragokoak”, azpimarratu du.