2021eko abuztuan boterera iri-tsi zirenetik, talibanek gutxienez 70 dekretu eman dituzte, pixkanaka Afganistango emakumeak bizitza publikotik ken-tzeko. NBEren arabera, emakumeen % 98k uste dute eragin “mugatua edo nulua” dutela erabakiak hartzerakoan.
Lana izatea, kirola egitea, bakarrik bidaiatzea eta jendaurrean hitz egitea ezinezkoa,
desegokia eta zentzugabea bihurtu da Afganistango emakumeentzat. Orain, jendaurrean emakumeen ahotsen hotsa debekatzen duen moraltasun-lege berriaren aurrean, haiek isilik ez geratzea erabaki dute.
“Gure ahotsa ez da aurat (pribatua) eta tentagarria da, zure begiek tentazioak sortzen dituzte” edo “nire aurpegia ez da tentazioa, zure begiek tentazioak sortzen dituzte”, dira sare sozialetan hamar bat emakumek abesten dituzten esaldietako batzuk, horietako asko aurpegia estalita dutela, duela hiru urte talibanak Afganistango agintera iritsi zirenetik jasaten ari diren zapalkuntzaren aurka protesta egiteko.
Bideoetan bakarka edo taldeka agertzen dira, hitz egiteko edo aurpegia jendaurrean erakusteko duten eskubidea aldarrikatuz. “Talibanek nire ahotsa, aurpegia, begirada eta presentzia isildu dituzte. Zatoz eta izan nire ahotsa azken aldiz eta esan: Emakumeak, bizitza eta askatasuna”, entzuten da beste pasarte batean. Erregimena hasi zenetik, ahizpa afganiar batzuek erronka bota diete talibanei burkaren azpian. Nortasunik gabeko fenomeno musikal bihurtu da, baina ezagunak dira Nadia Anjuman zenaren poema zabaltzeagatik, talibanek 1996an hartu zuten lehen boterearen aurka idatzia. “Gure borroka talibanen eta talibanen banderapean hasi zen”, dio arrebarik gazteenak.
Ezarritako mugak gogortu egin dira
Talibanak Afganistanen boterera iritsi zirenetik hiru urtera, ezarritako mugak gogortu egin dira, batez ere emakumeentzat. Talibanen erregimenak bere aurreko gobernuaren (1996-2001) murrizketak hartu ditu, oraingoan emakumeen eguneroko bizimoduari zuzenean eragiten dioten 35 artikulu biltzen dituen lege-sorta batekin. Bide publikoan abesteko, errezitatzeko edo hitz egiteko gaitasuna mugatzeaz gain, taxi publikoetan bidaiatzen badute emakumeek burua erabat estaltzea eta 72 kilometro baino gehiago egiten badituzte gizonezko ahaide batekin egotea ere beharrezkoa da. Arau horiek betetzen ez
dituzten bidaiariak garraiatzeari uko egin behar diote taxilariek, eta gidatzen duten bitartean musika jartzeari utzi behar diote, “islamaren aurkakotzat” jotzen baita.
Nazioarteko erreakzioa eta salaketa
Nazioarteko erakundeak ez dira besoak gurutzatuta geratu. Amnesty Internationalek, Nazio Batuek eta Europar Batasunak isiltasunaren lege ezaguna ere salatu dute, eta ziurtatu dute “atsekabetuta” ikusten dutela urrats hori, eta oztopo berria dela Afganistanen eta nazioarteko komunitatearen
arteko harremanak normalizatzeko.
