Lindoso urtegitik gertu, Ourense probintziaren hegoaldean, oine-txe bat dago, eta, gaur egun, harrizko eskeletoa baino ez da kontserbatzen. Sastrakak hartua badu ere, oraindik ere sumatzen da garai batean izan zuen garrantzia. Multzo hau, misterio kutsuz batea, “A Escusalla” izenez ezagutzen da, basoak kolonizatutako oinetxe bat.
Haren eraikitzailea On Jose Martinez Parga abadea izan zen, 1727an. Urteetan zehar, jabe bat baino gehiago izan ditu, lekua beren beharretara egokitu eta aldatu dutenak. XIX. mendean, Mendizabalen Desamortizazioaren ondoren, esku pribatuek berenganatu zuten, eta etxea Padróneko emigrante bati saldu zioten. 1930ean haren lau seme-alabek heredatu zuten. Horietako hiruk titulartasuna mantendu zuten, baina besteak bere zatia saldu zuen; ordutik, “A Escusalla” bizirik dago.
Abandonu luze horrek kondairak sortzea eragin zuen. Elezaharrak dioenez, eraikin tetriko honen inguruan fraide fantasma konkordun bat dago (O Marrequiño), abitu zuriduna eta aurpegia txanoarekin estaltzen duena. Ilargi beteko gauetan ikus daitekeela diote, oraindik zutik dauden paretak zeharkatzen dituzten bi emakume etereorekin batera. Esaten denez, duela bi mende baino gehiago etxean bizi izan zen apaiz baten mamua da. Apaizak jornalari portugaldarrak kontratatzen zituen (etxea eraikitzeko edo mahats-bilketarako) eta, behin lana eginda, hil egiten zituen, ez ordaintzeko. Lekuko batzuek diote haien arimak han ikus daitezkeela ilargi beterik ez dagoen gauetan. Era berean, 50eko hamarkadan, inguru horretan argi elektrikorik ez zegoenean, lekuko batek ikusi zuen, ilargirik gabeko gau batean, argi sorta indartsu bat “A Escusallako” patiotik zerurantz zihoala, tximista itsugarri bat bezala.
Mamu-herria inguruan
Inguruko jendeak kontatzen du topaketa beldurgarriak izan dituela edo argi bitxiak ikusi dituela leihoetatik zintzilik dagoen sastrakaren artean. Bertako azken maizterrak, “O tío Roque” delakoak, han bizi zen polizia portugaldar batek, halako agerpenak ikusi zituen harik eta herrixkara ihesean zihoan egun horietako batean modu arraroan hilda aurkitu zuten arte.
Izan ere, “A Escusalla” izeneko oinetxe honen hondakinak ez ezik, haren kokapena eta inguratzen duen guztia ere misterio kutsu baten mende dago. Madarikaziozko kondaira ez ezik, mendiaren magalean dagoen Alto-Lindoso urtegia ere oso leku garrantzitsua da.
90eko hamarkadan urtegia ireki zenean, bertako jendeak Aceredo herritik alde egin behar izan zuen, urpean utziz tresnak eta ametsak. Beren bizitza, azken finean. Bertan ziren Portugaleko herriarekin muga egiten duen galiziar paraje honetako kultura eta ondarearen zati handi bat. Auzokide batzuek ozta-ozta izan zuten tresnarik ezinbestekoenak salbatzeko astia, urtegia bete-tzeak ustekabean harrapatu baitzituen. Etxeak, parrokiak, garaia, hilerriak eta soroak Alto-Lindosoko uren azpian geratu ziren. Orain mamu-herria da, urpean desager-tzen dena eta gero berriro agertzen da, leku ahaztuetako berezko malenkonia hori erakutsiz, batez ere neguko gau hotz eta euritsuetan, noiz eta hutsuneak eta isiltasun trinkoak Aceredoko kaleak hartzen dituztenean, eta horrek sentsazio arraroa eragiten du, lasaitasun eta urduritasun nahasketa.