Duela ia hamar urte Armen Merkataritzari buruzko Ituna indarrean sartu zenetik, Amnesty Internationalek armen legez kanpoko transferentziak dokumentatzen eta salatzen jarraitu du, gehiegikeria larriak eragiten dituztenak, Tratatuak ezarri zituen armen nazioarteko transferentziei buruz juridikoki lotesleak diren munduko arau sendoak urratuz. 2013ko apirilaren 2an, 155 estatuk bozkatu zuten Armen Merkataritzari buruzko Tratatua onartzearen alde. Gaur egun, Itunak 115 estatu alderdi eta 27 sinatzaile ditu, 10 arma-esportatzaile nagusiak barne (armen merkataritzaren % 90 baino gehiago ordezkatzen dute), Errusia izan ezik.
“Armen Merkataritzari buruzko Tratatua da arma eta munizio konbentzionalen nazioarteko merkataritza arautzeko munduko arauak ezartzen dituen lehen tratatu mota. Armen transferentzia baten legezkotasuna giza eskubideen nazioarteko zuzenbidearen eta nazioarteko zuzenbide humanitarioaren arauei lotuta dago”, adierazi du Patrick Wilcken Gai Militarrei, Segurtasunari eta Polizialei buruzko Amnistia Internazionaleko ikertzaileak.
“Aurrerapenak lortu diren arren, gobernu askok arauak nabarmen urratzen jarraitzen dute, eta horrek bizi-galera izugarria eragiten du gatazka-guneetan. Bada garaia estatu alderdiek beren legezko betebeharrak bete eta Armen Merkataritzari buruzko Tratatua erabat inplementatzeko, herrialdeei arma-fluxua debekatzeko, genozidioa, gizateriaren aurkako krimenak edo gerra-krimenak egiteko erabiliko direla jakiten denean, edo giza eskubideen nazioarteko zuzenbidearen edo nazioarteko zuzenbide humanitarioaren urraketa larriak egiteko edo errazteko erabil daitezkeenean”.
Armak legez kanpo transferitzea Israeli
Israeli etengabe armak transferitzea argi eta garbi ikusten da estatu alderdiek ez dutela erabat betetzen Armen Merkataritzari buruzko Ituna, edo, sinatzaileen kasuan, ez dutela haien xedea eta helburua ahultzen.
Espainiako Gobernuak oraindik ez du bidali Kongresura 2023ko armen esportazioei buruzko urteko txostena, urtero maiatzaren amaieran argitaratzen dena. Amnesty Internationalek
Espainiako Gobernuari eskatu dio txosten hori publiko egiteko, eta urriaren 7aren ostean armak esportatzeko adostutako lizentzia berrien etenaldia egun hori baino lehen baimendutako lizentzietara zabaltzeko, Israelera armak daramatzaten ontziak ez igarotzeko, Israeli armak enbargatzea susta-tzeko eta Alemaniari eta AEBei armen hornidura eteteko presioa egiteko.
Espainiaren inplikazioa
Amnesty Internationalek Espainia Itunari atxiki zitzaiola ospatu zuen 2014an, eta debekatu gabeko esportazioen arriskua ebaluatzeari eta transferentziak debekatzeari buruzko Tratatuaren ‘Urrezko Araua’ aplikatzeko borondatezko gida baten elaborazioaren buru izan zen.