Heriotza-zigorra abolitzen duten estatuak gero eta gehiago diren arren, iaz egindako exekuzioen kopurua handitu egin da eta azken 10 urteetako kopururik altuenera iritsi da. Hala, 2023an 1.153 pertsona exekutatu dituzte planeta osoan. Zifra horiek ez dira zehatzak, Vietnam, Ipar Korea edo Txina bezalako herrialdeek ez baitute datu ofizialik ematen. Txinaren kasuan, munduan pertsona gehien exekutatzen dituen estatua, milaka pertsona bizitza galdu dute 2023an heriotza-zigorraren ondorioz.
Iaz egindako 1.153 exekuzioek — kopuru horrek ez ditu barne hartzen Txinan ustez egin diren milaka exekuzioak — % 30 baino gehiagoko hazkundea adierazten dute 2022rekin alderatuta. Hori da Amnistia Internazional dokumentatutako kopururik handiena 2015etik. Gorakada hori gorabehera, exekuzioak egin zituzten herrialdeen kopuruak be- hera egin du.
“Dokumentatutako exekuzioen gorakada erraldoia batez ere Irani zor diogu. Herrialde honetako agintariek giza bizitzarekiko erabateko mespretxua erakusten dute behin eta berriro, eta droga-delituengatiko exekuzioak areagotu egin dira”, adierazi du Agnès Callamard Amnistia Internazionaleko idazkari nagusiak. “Aurten atzerakadak ikusi ditugun arren, batez ere Ekialde Ertainean, exekuzioak egiten jarraitzen duten herrialdeak gero eta isolatuago daude”, gehitu du Callamardek.
2023an exekuzio gehien egin zituzten bost herrialdeak Saudi Arabia, Txina, Estatu Batuak, Iran eta Somalia izan ziren. Iran, bere kabuz, erregistratutako exekuzio guztien % 74ren erantzulea izan zen; eta Saudi Arabia, % 15ena. Somaliak eta Estatu Batuek ere exekuzio gehiago egin zituzten 2023an.
Mundu osoan 2023an ezarritako heriotza-zigorren kopurua % 20 igo da, eta guztira eman- dako epaiak 2.428 izan dira.
Iranen, agintariek heriotza- zigorraren erabilera areagotu dute, herritarrak beldurtzeko eta boterearen gaineko kontrola areagotzeko, herrialde osoan exekuzioak eginez. Gutxienez 853 pertsona exekutatu dituzte 2023an, hau da, 2022an baino % 48 gehiago. Irango balutxe gutxiengo etnikoko kideen exekuzioen kopurua neurriz kanpokoa izan da, erregistratutako exekuzioen % 20 izan baitira, etnia hori Irango biztanleriaren % 5 inguru izan arren. Droga-delituengatiko exekuzioek gora egin dute, eta 2023an erregistratu- tako exekuzioen % 56 izan dira, hau da, % 89ko igoera izan dute 2022an erregis- tratutako 255 exekuzioekin alderatuta.
Estatu Batuetan ere gora egin du
Estatu Batuetan exekuzioek ere gora egin dute 2022ko 18tik 2023ko 24ra. Lege-proiektuak aurkeztu dira Idahon eta Tennesseen exekuzioak fusilamendu bidez egin daitezen, Montana estatuko batzarrak injekzio hilgarrian erabiltzen diren substantziak zabaltzea aztertzen ari duen bitartean.
Beste herrialde batzuetan ere giza eskubideek atzera egin dute heriotza-zigorraren igoerarekin; esaterako, Saharaz hegoaldeko Afrikan heriotza-kondena eta exekuzio dokumentatuen kopuruak gora egin du 2023an. Eskualdean erregistratutako exekuzioak aise hirukoiztu ziren, 2022an 11tik 38ra igaro baitziren, eta dokumentatutako exekuzioak nabarmen igo ziren (% 66), 2022an 298 izatetik 2023an 494 izatera igaro baitziren. Gainera, eskualdeko herrialde bakar batek ere ez zuen heriotza-zigorra indargabetu 2023an.
Estatu batzuek jarduten duten sekretismoa dela eta, Amnistiaren zifrek ez dituzte barne hartzen Txinan exekutatu direla uste diren milaka pertsonak; izan ere, Txina da exekuzio gehien egiten dituen herrialdea. Era berean, erakundeak ezin izan zuen Ipar Koreari eta Vietnami buruzko zifrarik aurkeztu; izan ere, herrialde horiek uste dute exekuzioetara jotzen dutela.
